2.2 Het dagboek van de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.2 Wereld : Het dagboek van de aarde

Leerdoelen deze les

- Je weet hoe een fossiel in een gesteente terechtkomt.

- Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde.

- Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen.

Lesplanning

- Wat weten we nu?

-  leerdoelen deze les

- Zelfstandig lezen

- Samenvatten

- testen kennis

wat weten we nu?

Wanneer zijn volgens jou de dinosauriërs uitgestorven?

1. 250 miljoen jaar geleden
2. 65 miljoen jaar geleden
3. 15 miljoen jaar geleden
4. Vorige week, ik heb ze geprobeerd te helpen

Hoe heten wetenschappers die het verleden onderzoeken aan de hand van gefossiliseerde overblijfselen?

1. argusogen
2. paleontologen
3. archeologen
4. zoölogen

Hoe denk jij dat paleontologen erachter zijn gekomen dat 65 miljoen jaar geleden iets bijzonders is gebeurd?

Is de uitsterving van 65 miljoen jaar geleden de grootste uitsterving ooit?

1. Ja, groter dan de uitsterving van perm-Trias
2. Nee, niet groter dan de uitsterving van perm-Trias
3. Daar heeft u me niet les over gegeven, dus ik weiger deze vraag te beantwoorden
4. De aarde is maar 2021 jaar oud, waar heeft u het over?

De uitsterving 65 miljoen jaar geleden kwam waarschijnlijk door:

1. Extreme vulkanische activiteit (globaal)
2. Een meteoriet inslag
3. Minecraft liep vast tijdens egg-hunt

Uit welke periode stammen de oudste fossielen ?

1. 65 miljoen jaar geleden
2. 1 miljard jaar geleden
3. 675 miljard jaar geleden
4. 3.4 miljard jaar geleden

Stel: je mag stemmen of je een ongemakkelijke foto van me wilt zien met een gevonden fossiel uit mijn studententijd

1. Ik stem ja
2. Ik stem nee
3. Neutraal

Nothosaurus  (volgens de aanwezige experts)

Leefde in het Trias (250 tot 200 miljoen jaar geleden

Zelfstandig lezen 

Paragraaf 2.2 Wereld: Het dagboek van de aarde

Vragen?

Leerdoel : Je weet hoe een fossiel in een steen terecht komt

Filmpje van online methode (1 minuut)

Ontstaan van fossielen

1. Een dier sterft.
2. De resten van het dier worden snel bedolven 

onder modder of zand

1. De sedimentlagen bouwen elkaar 
2. De druk neemt toe op de onderste laag
3. De onderste laag versteend met het fossiel

Fossiel - visachtige

Fossiel - steenkool

Sommige skeletten zijn goed bewaard gebleven.

Wat is daarvan de oorzaak?

• De T-rex van hiernaast is snel begraven onder modder en zand.
  

Hoe komt een fossiel aan het oppervlakte? 

Fossielen in sedimentgesteente

2. Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde

Mammoet op de bodem van de Noordzee?

• Er is een koud klimaat geweest, waardoor de zeespiegel lager stond en de Noordzee droog stond

Kalksteen in de grond?

• de kalksteen skeletten van zeedieren zijn naar de bodem gezakt en er is dus ooit een zee geweest

Er zijn 3 soorten gesteenten:

1. Sedimentgesteente - gesteente die laag voor laag worden afgezet, waarbij de onderste laag het oudst is. BV: zandsteen, kalksteen, schalie 

2. Stollingsgesteente - gesteente gevormd door vulkanische activiteit. Door het stollen van magma (in de aarde) of lava (op de aarde). BV: graniet, basalt.

3. Metamorf gesteente - dit is sediment- of stollingsgesteente wat door invloed van  hoge druk en hogere temperatuur veranderd (metamorfose) van structuur. BV: kalksteen veranderd in marmer / schalie veranderd in leisteen. 

Kalksteen

Zandsteen

Schalie

Stollingsgesteente

Graniet 

- Kristallen

- Langzamer afgekoeld dan basalt

- Stolt 'in de aardkorst' (uit het zicht)

Basalt

- Geen zichtbare kristallen

- Sneller afgekoeld dan graniet

- Koelt af boven aardkorst

Stollingsgesteente is gevormd door:

1. samendrukken van sedimentgesteente
2. vorming van fossielen
3. vulkanische activiteit

Welk soort gesteente is gevormd door het ondergronds stollen van magma?

1. metamorfgesteente
2. graniet
3. sedimentgesteente

Wanneer er zich graniet in de bodem bevindt, dan weet je dat :

1. hier vroeger veel vulkanische activiteit was
2. Hier vroeger een tropische zee was
3. Hier vroeger een woestijn was die regelmatig overspoeld werd door een ondiepe zee

Op welk soort gesteente sta ik waarschijnlijk? En waarom denk je dat?

Hoe komt een fossiel in een gesteente terecht?

Leg uit hoe kalksteen kan ontstaan

Wat is het verschil tussen relatieve- en absolute ouderdom?

Welke informatie kunnen iridium en uranium geven?

Leerdoelen deze les

1. Je weet hoe een fossiel in een steen terecht komt

2. Je begrijpt waarom bodemlagen en fossielen veel kunnen vertellen over de geologische geschiedenis van de aarde

3. Je kunt met behulp van voorbeelden de relatieve en absolute ouderdom van bodemlagen vaststellen

Aan de slag 

Wat?	Van paragraaf 2.2: alle opdrachten
Waar?	blijkbaar in de Binas
Klaar?	Box 2.1