Bio H4 Th5 Bs3 Zenuwen deel 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het zenuwstelsel

Deel  2

Na deze basisstof kun je...

• De bouw en werking van het zenuwstelsel beschrijven
• Het zenuwstelsel indelen op zowel bouw als functie
• De bouw van een zenuwcel beschrijven
• 3 typen zenuwcellen noemen met hun kenmerken
• 3 typen zenuwen met hun kenmerken onderscheiden
• De bouw en functie van delen van de hersenen benoemen
• De bouw van het ruggenmerg beschrijven

Geluid is een

1. Prikkel
2. Impuls

Functie van het zenuwstelsel = doorgeven en verwerken van impulsen

Zenuw

Hersenstam

Ruggenmerg

Omgeving

Zintuig

Zenuw

Hersenen

Prikkels

Impulsen

Spier of klier

Het zenuwstelsel ingedeeld op bouw

Centrale zenuwstelsel

Perifere zenuwstelsel

-Hersenen (grote en kleine)

-Ruggenmerg

-Hersenstam

Zenuwen

Doel van een zenuwcel = impulsen doorgeven

Ander woord voor zenuwcel is neuron 

(denk aan neurotisch = zenuwachtig)

Bouw van een zenuwcel

Cellichaam, met o.a. celkern en cytoplasma

Uitlopers

      - uitlopers richting cellichaam     = dendriet

      - uitlopers van het cellichaam af = axon

Bouw van een zenuwcel

Om lange uitlopers ligt vaak een myelineschede (waarover later meer). Die myelineschede bestaat uit cellen van Schwann met korte onderbrekingen (insnoeringen)

Gevoelszenuwcel (sensorische zenuwcel)

• Impulsen van zintuig naar CZ
• Cellichaam vlakbij CZ
• Eén lange uitloper (dendriet) naar cellichaam tóe

Aantekening

Schakelcel

• Impulsen binnen het CZ
• Hele cel in het CZ
• Vele korte uitlopers

Aantekening

Bewegingszenuwcel (motorische zenuwcel)

• Impulsen van het CZ naar spier of klier
• Cellichaam in het CZ
• Eén lange uitloper (axon) van het cellichaam áf

Aantekening

Spier of klier

Zenuw

Hersenstam

Ruggenmerg

Zenuw

Hersenen

       Zenuw

Zintuigen en spieren/klieren in je hoofd

Grijze en witte stof

Grijze stof: -midden
-Schakelcellen en cellichaam bewegingscellen

Witte stof: -buitenkant

-Uitlopers (isolerend laagje zorgt voor witte kleur)

Aantekening

Zenuwcellen in ruggenmerg

Zenuwknoop

Rugzijde (!)

Hierin liggen de cellichamen gevoelszenuwcellen

Impuls doorgeven

Binnen een zenuwcel is een impuls een elektrisch signaaltje (waarover meer in Bs5)

Aan het einde van een zenuwcel wordt de impuls via signaalstoffen overgegeven (waarover meer in Bs5)

Waar geeft een zenuwcel impulsen aan door?

Zenuwcel geeft impulsen door aan:

• Andere zenuwcellen
• Spieren
• Klieren

Plaats waar impuls wordt overgedragen noem je een synaps

In een synaps wordt 

doormiddel van 

neurotransmitters de 

impuls doorgegeven

Hersenen 

De buitenkant van het ruggenmerg heeft zijn kleur vanwege

1. De grijze stof van de cellichamen
2. De witte stof van de cellichamen
3. De grijze stof van de uitlopers
4. De witte stof van de uitlopers

Onderdelen van de hersenen

Onderaanzicht

Grote hersenen

• Verwerken impulsen
• Bestaan uit verschillende hersencentra (gebieden) 
• _____________hier komt straks nog een  aanvulling_____________

Aantekening

Kleine hersenen

• Coördineren bewegingen

Aantekening

Zenuwen in hoofd en hals

Zenuwen in lichaam

Zenuwen in hoofd en hals

Zenuwen in lichaam

Hersenstam

• Impulsgeleiding tussen ruggenmerg en hersenen
• Impulsgeleiding tussen zenuwen in hoofd/hals en hersenen
• Aansturen onbewuste levensfuncties (hartslag, ademhaling, temperatuur, etc.)

Aantekening

Hersengebieden

Zijaanzicht

Wat valt op?

Grote hersenen

• Verwerken impulsen
• Bestaan uit verschillende hersencentra (gebieden) 
• Buitenkant grijze cellichamen, binnenkant witte uitlopers

Aantekening

Welke hersenen coördineren alle bewegingen?

1. Grote hersenen
2. Kleine hersenen

Wat is GEEN onderdeel van de hersenen?

1. Grote hersenen
2. Kleine hersenen
3. Hersenstam
4. Harde hersenen

De hersenen bestaan uit...

1. Grote hersenen, kleine hersenen en ruggenmerg
2. Grote hersenen, hersenstam en ruggenmerg
3. Kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg
4. Grote hersenen, kleine hersenen en hersenstam

Twee functies zijn:
1. Het verbinden van het ruggenmerg met de hersenen
2. Het verbinden van zenuwen in het hoofd met de hersenen
Welke functie(s) doet de hersenstam?

1. Beide niet
2. Alleen functie 1
3. Alleen functie 2
4. Zowel functie 1 als 2