5.2 ENERGIE

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

reservestoffen

In welk celorganel wordt ATP gemaakt?

BRANDSTOFFEN

• Met name koolhydraten, vetten en eiwitten. 
  
• Energie komt vrij in de mitochondriën bij een proces dat 'dissimilatie' heet. Dit kan alleen plaatsvinden als er genoeg O₂ beschikbaar is. Weet je nog? Glucose + O₂ --> CO₂ + H₂O
• Een deel van de energie komt vrij in de vorm van warmte (houdt lichaamstemperatuur op peil), een ander deel als ATP (levert energie). 

Dissimilatie in mitochondriën

Voedingsstof (meestal glucose) + zuurstof

levert

warmte + koolstofdioxide + ATP

ATP is een energierijke stof die de cel voor alle processen kan gebruiken die energie kosten

ATP/ ADP

ATP/ ADP

Dissimilatie van voedingsstoffen

Energie beschikbaar voor celprocessen

ATP voorraad

Als je je gaat inspannen gebruikt een (spier)cel eerst de al aanwezige ATP in de cel. Maar die is vrij snel op......

Creatinefosfaat

In de cel is ook een hoeveelheid Creatinefosfaat aanwezig. De Fosfaatgroep hiervan kan snel aan ADP worden gekoppeld voor nieuwe ATP.

Fosfaat

Fosfaataccu

De hoeveelheid ATP + CP in je cel noemen we ook de fosfaataccu.

Anaerobe dissimilatie

Omdat na 10 seconden na de start van de inspanning de ademhaling en hartslag nog niet hoog genoeg zijn om alle cellen van genoeg zuurstof te voorzien begin je met het verbranden van glucose zonder zuurstof = anaeroob.

Anaerobe dissimilatie

Bij de anaerobe dissimilatie van glucose ontstaat 2 ATP per molecuul glucose + 2 melkzuur.

Dit heet melkzuurgisting.

Het vindt plaats in het grondplasma.

Door het melkzuur verzuren je spieren.

Anaerobe dissimilatie

Een deel van het gevormde melkzuur kan in je lever weer omgezet worden in glucose (dit kost daar energie).

De rest wordt, als er eenmaal zuurstof voldoende is, omgezet naar pyrodruivenzuur en kan worden gebruikt in de aerobe dissimilatie.

Stappen vrijmaken energie

4. Vorming ATP uit aerobe 

dissimilatie

BINAS 90A

VANDAAG. ENERGIEVOORRAAD

HOU BINAS 90A

ERBIJ TIJDENS 

DE UITLEG. 

Einde van de les: 

CHECK - heb je het begrepen? 

STAP 1. ATP

ATP (adenosine trifosfaat) 

is een soort van 

oplaadbaar molecuul. 

Je hebt een beetje ATP

'klaarliggen' maar bij 

inspanning gaat het snel op.

STAP 2. CP

Creatinefosfaat is 

ook een molecuul. 

Door de fosfaatgroep af te staan aan ADP, kan weer ATP

worden gemaakt. 

ATP & CP vormen samen de 'energieaccu', genoeg voor ongeveer 10-30 seconden inspanning. 

STAP 3. MELKZUURGISTING

ofwel: anaerobe dissimilatie 

Dissimilatie = afbraak van glucose

Anaeroob = zonder zuurstof

LET OP: vindt alleen plaats als

er geen zuurstof aanwezig is, 

per glucose molecuul 2 ATP-tjes. 

STAP 3. MELKZUURGISTING

VOORDEEL: er komt ATP vrij (ook

als er geen zuurstof is)

NADEEL: er komt per glucose-

molecuul maar 2 ATP vrij. 

Er wordt melkzuur geproduceerd

(dit leidt tot verzuring).

STAP 4. AEROBE DISSIMILATIE 

Ook wel 'verbranding' van glucose

C₆H₁₂O₆ + O₂ --> H₂O + CO₂

STAP 4. AEROBE DISSIMILATIE 

VOORDEEL: er komt per glucose-molecuul wel 38 ATP vrij 

NADEEL: kan niet plaatsvinden als er geen zuurstof is (bij plotselinge inspanning is dat pas na ongeveer een minuut)

Vragen?

ATP

melkzuur

gisting

aerobe dissimilatie

anaerobe dissimilatie

creatine fosfaat

CP

AEROBE DISSIMILATIE

ANAEROBE DISSIMILATIE

Vindt plaats in mitochondriën

Vindt plaats in cytoplasma

Met zuurstof

Zonder zuurstof

2 ATP per glucose

38 ATP per glucose

Melkzuurgisting

ZIE BINAS 68A

Hoe lees je dit af?

Wordt 

als ureum uitgescheiden 

ENERGIEVOORRAAD

1. ATP 
   
2. CP
   
3. Anaerobe dissimilatie (= melkzuurgisting)
4. Aerobe dissimilatie - afbraak van glucose. 

• In levercellen: afbraak van eiwitten
• In spiercellen: eerst glucose, dan glycogeen, dan vetopslag
  

AFVALSTOFFEN

Aerobe dissimilatie

CO₂

H₂O

Afbraak van eiwitten 

UREUM