les 1 rechtsstaat: idee en oorsprong van de rechtsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat is een rechtsstaat?

1. Een staat waarin de overheid de absolute macht heeft
2. Een staat waarin de burgers zich aan wetten moeten houden
3. Een staat waarin de burgers en de overheid zich aan de wetten moeten houden
4. Een staat waarin de koning de absolute macht heeft

In een rechtsstaat...

1. Is censuur toegestaan
2. Is kritiek op de overheid niet toegestaan
3. Is vrijheid van meningsuiting toegestaan
4. Is etnisch profileren toegestaan

Sociale Cohesie betekent

1. Dat je je verbonden voelt met een groep mensen
2. Dat er veel tegenstellingen zijn
3. Dat de wij-groep tegen de zij-groep staat
4. Een kleidingmerk uit de 18e eeuw

Thomas Hobbes
(1588-1679)

De mens moet in toom gehouden worden door een hogere macht (de
Leviathan) omdat mensen alleen aan hun eigen belang denken.
Dus: Sociaal contract

Sociaal contract

• overheid heeft het gezag 
• en voert het geweldmonopolie uit
• grondwet met daarin rechtsregels die voor burgers en overheid gelden
• Vrijheid (van burgers) <-> veiligheid (voor staat)

Beginselen Rechtsstaat

• Grondrechten
• Het sociaal contract (soevereiniteits- en democatiebeginsel)
• Legaliteitsbeginsel
• Trias Politica (Montesquieu)

Wat is de kern van de maatschappelijke theorie van Hobbes?

1. Algemeen contract
2. Juridisch contract
3. Politiek contract
4. Sociaal contract

Het 'sociale contract' is deel van de Rechtsstaat. En relevant om 'politiek binding' te begrijpen
Wat is het sociaal contract?

1. Mensen krijgen een uitkering van de staat
2. Mensen helpen elkaar op basis van solidariteit
3. Een stilzwijgende ruil tussen bescherming en gehoorzaamheid
4. Maatschappelijke organisaties tussen de staat en de burger

Wat zijn de grondbeginselen van een rechtsstaat?

wat hoort niet thuis bij een rechtsstaat?

scheiding van de machten

grondrechten zijn in de grondwet vastgelegd

legaliteitsbeginsel

om de overheid onbeperkte macht te geven over de burgers

je als burger het recht hebt om eigen rechter te spelen. 

de wederzijdse rechten en plichten van overheid en burger zijn vastgelegd in de wet

de overheid op elk moment een opgelegde straf kan verhogen  

ontstaan rechtsstaten

Verenigde staten

en

Frankrijk