Rechtsstaat §2.1: vrijheid of veiligheid 2024

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vrijheid of Veiligheid?

 H2 rechtsstaat

§2.1

leerdoelen

     1. Je kunt de kenmerken van de rechtsstaat benoemen en uitleggen waarom een rechtsstaat een wettelijk vastgelegde overheidsmacht nodig heeft.

    2. Je kunt met behulp van de filosofie van Thomas Hobbes uitleggen hoe machtssoevereiniteit kan bijdragen aan orde en veiligheid in de samenleving.

    3. Je kunt beargumenteren dat de overheidsmacht aan regels gebonden moet zijn en dat dit gevolgen heeft voor het dilemma van de rechtsstaat.

ondermijning

ondermijning is een gevolg van veel verschillende vormen van criminaliteit, waarbij de grenzen tussen de bovenwereld en de onderwereld vervagen. Criminelen richten voor hun activiteiten bedrijven op, vragen vergunningen aan en huren en kopen panden.

Ondermijning is een groot hedendaags probleem binnen onze rechtsstaat. Cruciaal is de medewerking van buren en omgeving.

Bovendien

Ps. Dit is in de staat achter mijn straat. Dus een keurig nette wijk waar criminaliteit gemixt wordt met het leven van gewone burgers, die daar niet om gevraagd hebben en wiens leven erdoor zelfs in gevaar gebracht kunnen worden.

Ondermijning vraagt om een goede gerichte planmatige aanpak

De politie is afhankelijk van informatie van de burger en van andere overheidsinstanties. De privacywetgeving maakt dit echter wel lastig en verzwakt de aanpak van de politie.

De politie moet bij alle gegevens van de burgers kunnen!

1. eens
2. oneens

ik vind het terecht dat de politie de beelden van de daders uit gaat zenden

1. eens
2. oneens

Het delen van namen door de geenstijl dient een maatschappelijk doel.

1. eens
2. oneens

geweldsmonopolie

In een rechtsstaat is het belangrijk dat alleen de overheid het recht heeft om geweld te gebruiken als de openbare orde in het gevaar is.

In een rechtsstaat is het van belang dat alleen de overheid geweldsmonoplie heeft om de openbare orde te handhaven

www.parool.nl

wat past bij jou?

1. de politie moet niet ingrijpen bij de a12 blokkades
2. Het is terecht dat de politie mensen oppakt die de a12 blokkeren
3. Ze moeten veel harder op treden en bijv. het leger in zetten
4. anders...

wat past bij jou?

1. de politie moet geen demonstranten arresteren
2. Het is terecht dat de politie de demonstranten oppakt
3. Als je opgepakt bent moet je de overheid aanklagen
4. anders...

Nederland is een rechtstaat

De burgers en de overheid zijn gebonden aan de rechten en plichten die in de grondwet staan

Kenmerken rechtsstaat

De aanwezigheid van grondrechten.
Grondrechten zijn niet absoluut. Beperking hiervan is dus mogelijk

De machtenscheiding of Trias Politica.
De macht is verdeeld in drie verschillende machten die elkaar controleren. In Nederland is van volledige machtenscheiding echter geen sprake.

Het legaliteitsbeginsel.
1) de overheid moet zich aan de rechtsregels houden
2) je kunt alleen gestraft worden voor iets dat in de wet strafbaar gesteld is ten tijde van de overtreding

Onafhankelijke rechtspraak. Rechters worden voor het leven benoemt. Ze baseren hun uitspraak onder andere op de vier rechtsbronnen (zie volgende slide).

Thomas Hobbes
(1588-1679)

De mens moet in toom gehouden worden door een hogere macht (de
Leviathan) omdat mensen alleen aan hun eigen belang denken.
Dus: Sociaal contract

Kenmerken rechtsstaat

Trias politica

Legaliteitsbeginsel

Grondrechten

machtenscheiding

zorgt dat er geen concetratie van macht kan plaatsvinden

Twee betekenissen:
– De overheid is ook aan regels gebonden.
– Je mag pas voor iets gestraft worden als het strafbaar gesteld is.

Belangrijke rechten

Klassieke grondrechten
Gelijkheidsrecht
Vrijheidsrechten
Politieke rechten

Sociale grondrechten

De overheid heeft volgens het rapport over de toeslagenaffaire de beginselen van de rechtsstaat geschonden.

Waar komt die verhouding overheid burgers eigenlijk vandaan?

Ik snap dat steeds meer mensen het vertrouwen in de overheid kwijt raken

1. eens
2. oneens

Welk document is het belangrijkst om machtsmisbruik te voorkomen?

Planner

Kijk in de planner welke opdrachten je moet maken en welke bladzijden daarbij geleerd moeten worden