5.5 de wereld in crisis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Vraag

Leg in tweetallen kort uit hoe welke keuzes Hoover en Roosevelt maakten om de crisis op te lossen en of ze daar succesvol in waren.

Lesplanning

1. Leerdoel(en)

2. Maken opdrachten en bespreken.

3. Checkvraag bij de uitleg.

4. Werkboek maken/nakijken opdrachten.

5. Korte samenvatting leerdoel(en).

Leerdoel deze les:

Ik kan uitleggen hoe de economische crisis in Duitsland en Nederland verliep en voor welke aanpak van de crisis daar werd gekozen.

Opdracht

Je gaat in tweetallen de stencils die uitgedeeld zijn invullen. 

Deze gaan we later dan bespreken. 

Berlijn in de jaren '20

• Duitsland kreeg door het Dawes plan een flinke daling van armoede en een welvarende periode met veel muziek, kunst, mode en dans. ‘Die Goldenen Zwanziger’ zag je met name in Berlijn.
• De kunstenaars wilden het leven vieren, juist vanuit het besef dat er voortdurend dreiging was van crisis en politieke chaos.  Ze werkten vooral met licht.

Gevolgen voor Duitsland van de wereldcrisis

• Via het Dawesplan sloeg de crisis vanuit de VS rechtsreeks over naar Duitsland. De leningen van het Dawesplan moesten versneld worden terugbetaald, handel met VS stortte in. Gevolgen: veel mensen werkloos en geen inkomen. Weimarrepubliek kon weinig doen voor de bevolking, door teveel conflicten tussen de partijen in de Reichstag (parlement). 

Politieke problemen in Duitsland door crisis

• Communisten wilden een revolutie, rechtse partijen wilden af van de leningen aan de VS en de herstelbetalingen.
• Verkiezingen 1932: de NSDAP met Hitler =>  Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) winnen. 
• Hitler beloofde herstel van de economie, veel werklozen vonden dit een goed idee. Hitler werd minister-president.
• Nederlandse communist Marinus van der Lubbe werd opgepakt als dader brand.

Februari 1933 de Reichstag in brand gestoken. 

Hitler grijpt de macht

• Volgens Hitler zouden de communisten de macht willen in Dui.. Gevolg: hij kondigde de noodtoestand af, waardoor hij meer macht kreeg.
• Gevolgen politiek: De communisten werden direct uit het parlement gezet. Hitler kreeg van de rest van het parlement een wet om alleen alle besluiten te mogen gaan nemen. Het parlement zette dus zichzelf buiten spel. Hitler had de macht in handen.
  

Aanpak crisis Hitler

• Met toespraken en propaganda overtuigde Hitler een groot deel van het Duitse volk ervan dat hij een einde kon maken aan de economische crisis. 
• Hitler liet snelwegen, schepen en vliegtuigen te bouwen en de wapenindustrie weer op gang te brengen. 
• De bevolking kon goedkoop koelkasten en radio’s kopen via een spaarsysteem.

•  Door de diefstal van kunst, producten, machines en dwangarbeid in de veroverde en bezette landen, maakten deze landen deel uit van Hitlers economische politiek. Maar hij was slim genoeg om dat niet te vermelden in zijn verkiezingstoespraken.

• Om arbeiders te motiveren hard te werken, richtte de overheid Kraft durch Freude (Kracht door Vreugde) op. Deze organisatie beloonde arbeidsprestaties met concerten, uitstapjes en vakanties.
• De industrie groeide sterk en er waren geen werklozen meer=> ‘de gouden jaren’.
• De enorme investeringen van de overheid zorgden voor een enorme staatsschuld. Dui. stond op rand bankroet, maar begin WO2 voorkwam dit

Economische wereldcrisis in Nederland

• De Nederlandse economie had ook flink last van de wereldcrisis. De Nederlandse regering, met minister-president Hendrik Colijn, ging sterk bezuinigen om wat aan de economische problemen te doen. 
• Werklozen kregen hele lage uitkering, niet teveel andere worden ze lui. Werklozen 1/2 keer per dag stempel halen, zodat ze niet stiekem geld bij konden verdienen.
  

• In Eng., Denemarken en Noorwegen herstelde de economie al in paar jaar.
• In Nederland zorgden de strenge bezuinigingen er juist voor dat de economie verslechterde. In 1934 verlaagde Colijn de uitkeringen zelfs nog. Gevolg: De Jordaanoproer in Amsterdam, aangemoedigd door de communisten. Politie, leger beëindigden dit met geweld.
• Na 1936 herstel economie na einde bezuinigingen. 
  

a: Leg uit hoe Hitler het voor elkaar kreeg dat hij alle macht in handen kreeg.
b: Leg uit hoe Hitler de crisis aanpakte.

Te doen

Zie je studiewijzer op it's learning bij je klas gs onder bronnen en studiewijzers.

Leren 5.2, 5.3, 5.4, 5.5

Mag: maken succescriteria, samenvattingen, flashcards/ 5.8 afsluiting/ zelftoets/ mindmaps/ zelf toetsvragen maken.

Samenvatting leerdoel

Gebruik de 5W en H vragen

(wie, wat, waar, waarom, wanneer en hoe).

Schrijf in tweetallen kort op