Hulp bij eten en drinken

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Wat weet je al van het ondersteunen van zorgvragers bij het eten en drinken?

Wat zou je vandaag willen leren?

Wat is voor jullie goede voeding en wat levert goede voeding je op?

Wat zijn de doelen van deze les

1. Je kent aandachtspunten als je een zorgvrager ondersteunt bij eten en drinken.
2. Je weet wat er gebeurt bij verslikken en wat je dan dient te doen.
3. Ondervoeding.
4. Risico bij ondersteuning bij eten en drinken.

Wat is een goede voeding?

Voedingsstoffen:

• Koolhydraten
• Vetten
• Eiwitten
• Vitamines
• Mineralen

Met een gezond voedingspatroon krijg je van alle voedingsstoffen voldoende binnen. 

Wat is ondervoeding?

Als je te lang te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt, raak je ondervoed.

Bij ondervoeding is het verbruik van energie hoger dan wat er aan energie met de voeding binnenkomt. 

Het lichaam verzwakt.

Hoe ontstaat ondervoeding?

Als mensen ziek zijn, eten ze vaak minder. 

Het lichaam verbruikt dan meer energie en voedingsstoffen. 

Stofwisseling verandert. Hierdoor verlaagt de weerstand. 

Er kunnen eerder complicaties ontstaan en wonden genezen minder snel. Dit leidt tot een vertraagd herstel.

Oorzaken van ondervoeding

• Acute of chronische ziekte.
  
• Verminderde voedselinname door een verminderde eetlust.
  
• Moeilijkheden met kauwen, proeven, slikken of de vertering.
  
• Maag- / darmklachten, misselijkheid.
  
• Psychologische problemen, zoals angst, depressie of verdriet.
  
• Sociale factoren, zoals eenzaamheid of geen mogelijkheid om eten te kopen of te bereiden.

Wat zijn de gevolgen van ondervoeding?

Risicogroepen ondervoeding

• kwetsbare ouderen die meerdere ziekten hebben, chronisch ziek zijn of veel medicatie gebruiken.
• patiënten met lichamelijke beperkingen, zoals bijvoorbeeld pijn, of misselijkheid.
• patiënten met een niet passende gebitsprothese, kauw- of slikproblemen.
• patiënten met psychosociale problemen en verwaarlozing.
• patiënten met alcohol- of drugsmisbruik.
• Zorgvragers die een ingreep dienen te ondergaan.

Iemand die aankomt in gewicht is niet ondervoed

1. Juist
2. Onjuist

Meetinstrument 

Verslikking / Verstikking

Luchtwegbelemmering  - verslikking 

Wat is een complicatie van verslikken?

1. Slijmproductie
2. ontstoken tong
3. longontsteking
4. verschuiving longvliezen

ASPIRATIE PNEUMONIE

Wat is aspiratiepneumonie?

1. ontstaat door verslikken van voedsel wat in de longen komt
2. ontstaat door onvoldoende doorademen
3. ontstaat door een steekwond in de longen
4. ontstaat bij mensen die een verse buikwond hebben

aspiratiepneumonie (=verslikpneumonie): een lichte longontsteking, doordat door verslikken een stukje voedsel/ sap in de longen komt. (Aspireren = verslikken). Komt voor als een zorgvrager zich gemakkelijk verslikt, vaak wanneer het slikreflex ontbreekt.

hypostatische pneumonie =

Longontsteking door onvoldoende doorademen

OOrzaak:
Tijdens rust is de ademhaling altijd oppervlakkiger. De onderste delen van de longen worden dan niet geventileerd (‘gelucht’). Omdat in die longdelen de lucht niet wordt ververst, krijgen micro-organismen de kans om uit te groeien en die veroorzaken longontsteking. Hypostatische pneumonie komt vooral veel voor bij bedlegerige ouderen en bij mensen die een verse buikoperatiewond hebben. De buikwond doet pijn bij diep doorademen.

Een aspiratiepneumonie kan een gevaarlijke complicatie van braken zijn

1. Juist
2. Onjuist

Hoe zou je een aspiratiepneumonie kunnen herkennen, waar zou je aan denken?

Aspiratiepneumonie

1. Longontsteking door verslikking.
2. Onvermogen van zorgvragers om voldoende te hoesten bij verslikken.
3. Bij braken, reflux en verslikken.
4. Belangrijkste aandachtspunt: Koorts

Tips om te helpen bij eten en drinken

• Zorg dat de cliënt goed zit of ligt om te kunnen eten.  
• Onderzoek de mogelijkheden van aangepast bestek en anti-lekbekers. 
• Meerdere kleinere maaltijden verdeeld over de dag is beter dan driemaal daags een grotere maaltijd.
• Stimuleer haar zintuigen met de geuren en geluiden uit de keuken. Gebruik herkenbare servetten of een tafelkleed zoals ze kent van vroeger. Zorg zo voor een ontspannen sfeer.
• Zorg voor kleurrijk eten en voldoende licht om bij te eten. Vermijd borden met drukke patronen; die zorgen voor verwarring.(bij dementie)

Andere discliplines inschakelen

Diëtiste: kan advies geven over gezonde voeding, diëten (in overleg met arts). Ook hulp bij eetproblemen, zoals bijv. verslikken.

Logopedist: kan helpen bij verbeteren van slikfunctie, bijv. als iemand zich vaak verslikt.

Ergotherapeut: kan advies geven over aangepast bestek, borden, houdingstips enz. 

           Verdikkingsmiddelen                    bij slikproblemen

Consistentie

Het is een ander woord voor vastheid of stevigheid, bijvoorbeeld:

- Water heeft een lage consistentie en is helder vloeibaar

- Melk of yoghurt is dun vloeibaar.

- Kwark of vla heeft een hogere consistentie
en is dik glad vloeibaar.

Bij mensen met slikproblemen kan men vloeistoffen indikken, door middel van verdikkingsmiddel; zodat de patiënt minder gauw verslikt. 

> Aspiratiepneumonie voorkomen

Gemalen voedsel

Voedingsmiddelen die dikker zijn dan dik vloeibaar zijn, onderscheiden we:

- Gemalen

- Zacht (kauwfunctie moet nog aanwezig zijn)