4. Burgeroorlog, oorlogscommunisme en NEP

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hfst 4 - Rusland wordt communistisch

4.4. Burgeroorlog, oorlogscommunisme en NEP

Tijd van burgers en stoommachines (1800-1900)  

Tijd van de wereldoorlogen (1900-1950)

De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, socialisme en nationalisme.

Het voeren van twee wereldoorlogen.

Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën: communisme.

Kenmerkende aspecten

In dit hoofdstuk ligt de nadruk op:

Je kunt uitleggen hoe de bolsjewieken erin slaagden hun macht te handhaven.

Je kunt uitleggen wat de NEP inhield, waarom Lenin deze invoerde en wat de kritiek erop was.

Je kunt uitleggen waarom en hoe Lenin de basis legde voor de totalitaire samenleving.

Je kunt Stalins economische politiek beschrijven.

Je kunt uitleggen waarom en hoe de bolsjewieken hongersnood inzetten als wapen.

Leerdoelen / succescriteria

Na deze les kun jij:

opstand / revolutie / evolutie?

1. Verzet van een groep mensen tegen bestuurders of machthebbers
2. Omverwerping van het bestuur en grote maatschappelijke veranderingen.
   
3. Langzame verandering in bijvoorbeeld het bestuur, de economie of de sociale verhoudingen.

Omdat Broesilov in 1916 de Oostenrijkers heeft verslagen, is hij in Rusland bekend en geliefd.

Na de Februarirevolutie benoemt de Voorlopige Regering hem tot opperbevelhebber van het Russische leger. Maar Broesilov raakt teleurgesteld in de Voorlopige Regering. 

Ondanks dat er zaken zijn waar hij het niet mee eens is kiest hij toch de kant van de communisten, de bolsjewieken/roden. 

theorie

Aleksej Broesilov

Leg uit waarom Broesilov eerst hoopvol was over de Februarirevolutie, maar uiteindelijk toch teleurgesteld raakte.

WITTEN

RODEN

Witte soldaten hebben zijn zoon vermoord. / Zijn zoon vecht ook voor de Roden.

De communisten zullen hem zijn bezittingen afpakken

De Witten zijn onderling hopeloos verdeeld.

De communisten (Roden) zijn tegen geloof (kerk), tsaar en adel. Broesilov is van adel en gelovig.

Lenin belooft de Russische bevolking: Land, Brood en Vrede.

Als de communisten de macht hebben overgenomen, sluit Lenin vrede met Duitsland. Voor Rusland is de Eerste Wereldoorlog voorbij.

Deze vrede is in 1918 getekend en heet de Vrede van Brest Litovsk

theorie

Vrede met Duitsland

De vrede met Duitsland was niet gunstig voor Rusland. Toch ging Lenin ermee akkoord.

Verklaar waarom de vrede met Duitsland niet gunstig was, door:

- uit te leggen wat er voor Rusland zo slecht was aan de vrede met Duitsland.

- twee redenen te noemen waarom Lenin toch akkoord ging.

- uit te leggen welke van die twee redenen je terugziet op de foto van bron 14, ZIE BOEK.

Het antwoordmodel:

-Rusland moest enorme gebieden met grondstoffen, industrie en vruchtbare grond afstaan.

- Twee van de volgende: 

Lenin moest dit toestaan omdat hij de oorlog wilde stoppen (dat had hij beloofd), omdat hij de middelen (soldaten en geld) niet had om de oorlog te winnen, en omdat hij veel binnenlandse vijanden had, er opstanden waren in gebieden die niet meer bij Rusland wilden horen of arbeiders die niet tevreden waren over het oorlogscommunisme, waaraan hij zijn handen meer dan vol had.

- Gewapende en ontevreden arbeiders, want op de foto is te zien dat zij in de Oekraïne in opstand zijn gekomen.

In Rusland is ondertussen een burgeroorlog.

Roden (communisten/bolsjewieken) tegen de Witten (oude adel/mensjewieken)

Lenin en de bolsjewieken zijn in de minderheid en daarom moest iedereen precies doen wat zij zeiden. Land werd in beslag genomen en iedereen moest werken voor de communisten.

Niet iedereen was daar blij mee. Toch wonnen de communisten de burgeroorlog.

theorie

Oorlogscommunisme

Leg uit wat het oorlogscommunisme inhield.

Leg ook uit waarom Lenin deze maatregelen, die hem toch niet bepaald populairder maakten, moest nemen.

Je oefent: continuïteit en verandering.

Leg uit of de Oktoberrevolutie voor de boeren een grote verandering opleverde

Geef aan wat de Tsjeka is en leg daarna uit of je in het werk van de Tsjeka vooral continuïteit ziet met de tijd van de tsaar, of vooral verandering.

De organisatie van het Rode Leger was in handen van Lev Trotski. Hij werd de belangrijkste bolsjewiek, na Lenin uiteraard. De geheime politie, de Tsjeka, maakte jacht op  tegenstanders. Verdachten werden gemarteld en daarna geëxecuteerd of in concentratiekampen opgesloten. Met terreur dwongen de communisten gehoorzaamheid af.

Doordat de Witten onderling niet goed samenwerkten, kon Trotski met zijn Rode Leger in 1922 het laatste militaire verzet in Rusland verslaan.

theorie

Burgeroorlog

Een moeder met vier kinderen in een Russisch boerendorp (1922).

Je oefent: oorzaak en gevolg.

Geef twee oorzaken van wat je op de foto  ziet.

antwoord

Je ziet een moeder met vier hongerige en magere kinderen. In 1922 is er hongersnood in delen van Rusland. Dat komt doordat de boeren hun oogst moeten afstaan aan de communisten. Ook was er veel oorlogsgeweld, waardoor oogsten soms werden vernietigd en waardoor er werd geplunderd (door zowel Rode als Witte soldaten).

Door welke groep of partij is deze propagandaprent gemaakt? En wat wil de maker ermee zeggen?

antwoord

De rode Trotski heeft bloed aan de vingers. Chinese soldaten executeren mensen. Ze staan al op een stapel schedels en botten. Dit is propaganda van de Witten tegen de Roden, die hier onder leiding van Trotski moorden. De boodschap is: de bolsjewieken brengen geweld en ellende

Vanwege de grote weerstand tegen de communisten kwam Lenin met de NEP ( Nieuwe Economische Politiek). Het oorlogscommunisme wordt beëindigd.

Vanaf dat moment mochten mensen weer een beetje privébezit hebben.  Doel hiervan: rust in de Sovjet Unie en wederopbouw van de economie.

De NEP werkte en de rust keert weer. 

theorie

NEP

Leg uit waarom de NEP niet bij het communisme past.

Verklaar vervolgens waarom Lenin tóch voor de NEP koos.

exitticket

.

Exit-ticket

Je oefent: chronologie.

Teken een  tijdbalk die in drieën is verdeeld: voor de Februarirevolutie, tussen beide revoluties en na de Oktoberrevolutie.

 

Schrijf de gegevens onder het juiste deel (of de juiste delen) van de tijdbalk.

Voorlopige Regering – Roden en Witten – de tsaar – bolsjewieken – NEP – oorlogscommunisme – Eerste Wereldoorlog – burgeroorlog – Lenin aan de macht.

Huiswerk

Lees paragraaf 4.5 en maak een samenvatting.

Denk daarbij om namen, jaartallen en de begrippen.