1.3 Waar komen grondstoffen vandaan?

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Blz. 26-27

1.3 Waar komen grondstoffen vandaan?

Objecten in de klas: steenkool, fossielen (ammonieten), woestijnzand en zout.

1. Wat zijn dit voor objecten?
2. Wat hebben deze objecten met elkaar gemeen?

De geschiedenis van de aarde is ingedeeld in tijdvakken. Hoe noemen we deze indeling?

De geschiedenis van de aarde is ingedeeld in vier tijdperken. Hoe zijn de grenzen tussen die tijdperken vastgesteld?

1. afhankelijk van de ligging van de wereldddelen
2. elk tijdperk van precies één miljard jaar
3. na een grote verandering in het klimaat op aarde
4. na een (grote) verandering van levensvormen op aarde

Het verhaal van fossielen en gesteenten

Fossielen en bodemlagen geven informatie over de omstandigheden van vroeger:

Fossielen

• Versteende overblijfselen van dieren en planten

Zout

• Nederland was een zee met een woestijnklimaat. Toen de
    zee verdampte bleef een dikke laag zout achter.

Kalksteen

• Nederland was een tropische zee. Kalkskeletjes van dode
    zeedieren stapelden zich op en veranderden na verloop
    van tijd in kalksteen.

Waar werd het mergel of kalksteen uit de Enci-groeve voor gebruikt?

Hoe is dit kalksteen ontstaan? Maak het verhaal compleet.

Miljoenen jaren geleden was op deze plek een                        zee. De                                    van de gestorven dieren die hier leefden zakten naar de bodem. Ze                              en vormden zo een laag kalksteen. 

arctische

tropische

organen

skeletjes

versteenden

verteerden

Wanneer is dit kalksteen in Zuid-Limburg ontstaan?

1. Carboon
2. Perm
3. Jure
4. Krijt

Welke functie heeft de Enci-groeve nu?

Hoe ontstaan fossielen?

Hoe ontstaan steenkool en aardolie?

Hoe ontstaat steenkool?

1. Dode plantenresten worden bedekt onder een laag modder.
2. De druk neemt toe. 
3. Planteresten veranderen in veen en veen verandert in bruinkool en daarna in steenkool. 
4. Als de druk nog verder toeneemt ontstaat er ook aardgas. 

Hoe ontstaat aardolie?

1. Dood plankton dwarrelt naar de bodem.
2. Het pakket plankton wordt bedekt onder een zandlaag.
3. De druk neemt toe.
4. Er ontstaat aardolie.
5. Als de druk nog verder toeneemt, ontstaat er ook aardgas. 

Werktijd

 4. Begripkaarten 1.3 + oefenen

 1. Lees de leerstof op blz. 29-30

 2. Maak opdracht 2 t/m 10

 3. Nakijken + verbeteren

Leren

HW

HW

Hoe kun je goed leren voor Mens & Maatschappij?

Begrippen leren

• Tweetallen
• Overhoor elkaar:
    Begrip → betekenis
    Betekenis → begrip
• Maak stapeltje: GOED en FOUT. 

Hoe heb je deze les gewerkt?

05