Begeleidingsstijlen - weerstand

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Begeleidingsstijlen

weerstand en afweermechanismen

Vandaag

Korte kennischeck vorige lessen

Weerstand

Afweermechanismen

Wat is je bijgebleven van vorige les?

Vorige lessen

Agogie

Begeleidingsstijlen

Opvoedstijlen

Straffen/belonen

Motivatie

Veranderingsstadia van Prochaska en DiClemente

Je gaat graag naar school, omdat je er komt om nieuwe dingen te leren. Over welke soort motivatie hebben we het dan?

Wat zijn voorwaarden voor gedragsverandering?

Aan de ene kant wil ik het wel en aan de andere kant ook weer niet.

1. precontemplatie
2. contemplatie
3. actie
4. onderhoud

Deze verandering zou me veel opleveren, maar hoe kan ik dit aanpakken?

1. precontemplatie
2. contemplatie
3. preparatie
4. onderhoud

Dit is nergens voor nodig, ik heb helemaal geen probleem.

1. precontemplatie
2. contemplatie
3. preparatie
4. actie

Het lukt steeds beter om me anders te gedragen, al kom ik soms nog wel in de verleiding.

1. contemplatie
2. preparatie
3. actie
4. onderhoud

Het nieuwe gedrag verloopt bij mij al ongeveer automatisch; ik hoef er niet meer over na te denken.

1. contemplatie
2. preparatie
3. actie
4. onderhoud

Wat zijn redenen dat
mensen hun gedrag niet
kunnen of willen veranderen?

Wat is weerstand?

Wanneer iemand verandering als bedreiging ervaart, dan gaat hij zich ertegen wapenen. Het weren van negatieve invloeden van buitenaf. 

Afweermechanisme

Een (onbewuste) manier om je als individu of groep te beschermen tegen heftige gevoelens.

afweermechanisme

Weerstand in gedrag komt voort uit een bepaalde emotie die eronder ligt en komt vaak voort uit een afweermechanisme. 

Wanneer iemand verandering als bedreiging ervaart, dan gaat hij zich ertegen wapenen. Een afweermechanisme is een (onbewuste) manier om je als individu of groep te beschermen tegen heftige gevoelens. Eigenlijk gaat elke ingrijpende psychosociale verandering wel met enige afweer gepaard.

Afweermechanismen (Brinkman, 2013)

 Rationalisatie

Verdringing of ontkenning

Verschuiving

Vermijding

Overdekking door het tegendeel

Projectie

Diskwalificatie

Rationalisatie

Onjuiste argumenten geven om het gedrag te rechtvaardigen. 

verdringing of ontkenning

Bedreigende gevoelens/aspecten wegstoppen uit het bewustzijn.

Wanneer ze daarbij actief worden tegengesproken gaat het om ontkenning.

verschuiving

Negatieve gevoelens uiten tegen iemand (of iets) anders dan tegen wie ze eigenlijk gericht zijn.

vermijding

Situaties die bedreigend zijn, ontlopen. 

Overdekking door het tegendeel 

Bedreigende gevoelens overschreeuwen door het tegengestelde gevoel te uiten. 

projectie

Gevoelens/problemen onterecht aan een ander toeschrijven. 

diskwalificatie

Iemand (bijvoorbeeld de hulpverlener) als verdacht of incapabel afschilderen, zodat niets van hem aangetrokken hoeft te worden.

03:21

Welke vormen van afweermechanismen zie je bij de zoon en welke bij de moeder?

Praktijkvoorbeeld: in de jeugdzorg geef ik aan ouders opvoedadvies. Een vader zegt tegen mij: "Ik ga geen advies van jou aannemen, je hebt zelf geen eens kinderen." Welke vorm van afweermechanisme is dit?

diskwalificatie

Dit was een voorbeeld van diskwalificeren van de hulpverlener. Hiermee praat de cliënt het voor zichzelf goed door de hulpverlener minder belangrijk te maken. De cliënt vindt dat hij niks van de hulpverlener hoeft aan te nemen.

Een jongen van 16 jaar woont bij zijn ouders. Hij gaat vaak stappen en hierbij drinkt hij veel alcohol en soms gebruikt hij ook drugs. Zijn ouders maken zich zorgen, want hij gaat ook bijna niet meer naar school. Wanneer zijn moeder met hem wil praten hierover, vertrekt hij altijd met een smoes snel het huis uit. Welk afweermechanisme gebruikt deze jongen?

Vermijding

Dit was een voorbeeld van vermijding. De jongen probeert door middel van alcohol en drugs zijn negatieve gevoelens te onderdrukken. Hierover praten lukt hem niet. Wanneer zijn moeder dit probeert, ervaart hij dit als bedreigend en gaat hij dit uit de weg. 

Je had een rotdag bij je werk bij de kinderopvang: de kinderen luisterden niet en aan het einde van de dag kwam er een ouder naar je toe om te klagen over dat zijn kind gevallen was en zijn jas nu kapot is. Wanneer je thuiskomt, zie je dat je partner nog geen eten heeft gehaald zoals afgesproken. Op dat moment schiet je uit je slof en word je heel erg boos. Welk afweermechanisme is dit denken jullie?

verschuiving

Dit was een voorbeeld van verschuiving. Je durft je frustratie niet te uiten bij de kinderen of ouder die klaagt. Zij waren wel de bron van je emoties, maar daar toon je het niet. In plaats daarvan uit je de emoties bij een minder bedreigende ontvanger, in dit geval je partner.

Wat kun je het beste doen bij weerstand?

Omgaan met weerstand 

Do's	Dont's
Benoemen van de weerstand en empathie tonen. Kijk hierbij in welk stadium de cliënt zit van het verandermodel.	De ander veroordelen of niet serieus nemen.
De ander ruimte geven voor de weerstand.	Pushen.
Meer informatie geven en benoemen wat de voordelen voor de ander zijn als ze wel willen veranderen	De strijd aan gaan. Jezelf verdedigen. Dit heeft geen zin!
Vragen naar de bezwaren en aandacht hebben voor de emoties die eronder liggen	Voor de ander invullen waarom hij/zij het niet wil.

Uitingsvormen van weerstand (Van Alphen, 2016)

• Argumenteren: De burger trekt wat je zegt in twijfel, neemt het niet serieus of reageert vijandig.
  
• Onderbreken: De burger valt jou op een verdedigende manier in de rede.
• Ontkennen: De burger beschuldigt anderen, is het met je oneens zonder een alternatief te geven, vergoelijkt zijn gedrag, toont zich onkwetsbaar, bagatelliseert zijn probleem, drukt tegenzin/pessimisme uit of zegt niet te willen veranderen.
  
• Negeren: De burger let niet op tijdens gesprekken, geeft geen antwoorden en reacties of verandert van gespreksonderwerp.
  

Aan de slag

Je krijgt een aantal opdrachten.