KA32. De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijdvak 8: 1800-1900

Burgers & stoommachines

KA32: De sociale kwestie

Nieuwe industriesteden

• In Engeland ontstonden grote industriesteden rondom fabrieken
• Fabriekseigenaren bouwden grote woonwijken met arbeidershuizen
• Steeds meer mensen trekken naar de steden -> steden groeien snel (urbanisatie)
• In Nederland: industrie komt pas laat op gang. Alleen in Maastricht al veel industrie rond 1835

Arbeiders in slechte omstandigheden

• Liberalisme: zo min mogelijk regels -> beste omstandigheden
• Geen minimumloon & veel arbeiders -> lage lonen
  
• Geen regels -> lange werkdagen, onveilige situaties & kinderarbeid
• Vaak kleine huizen zonder riool -> uitbraken van ziektes zoals cholera
• Steeds meer twijfel: leidt liberalisme wel tot beste omstandigheden?

Langzaam verbeteringen

• Factory Acts (Engeland, 1833): jongste kinderen mogen "nog maar" 8 uur per dag en niet meer in de nacht werken, en moeten onderwijs krijgen
• Ook langzaam andere sociale wetten voor arbeiders (bijv. voor ziekte)
• Vakbonden: verenigingen van arbeiders die onderhandelen over betere lonen en werkomstandigheden
• Stakingen om betere omstandigheden te eisen

Op het platteland leefden ook veel mensen in armoede. Waarom kwam er nu pas kritiek?

Kinderwetje van
Van Houten (1874)

Lees deze tekst op Canon van Nederland
en beantwoord de volgende vragen:

1. Waarom zijn fabriekseigenaren óók voor 
het afschaffen van kinderarbeid?
2. Welke kritiek zou je kunnen leveren op 

het Kinderwetje?

1. Waarom zijn fabriekseigenaren ook voor
het afschaffen van kinderarbeid?
2. Welke kritiek zou je kunnen leveren op
het Kinderwetje?

Socialisten: opkomen
voor arbeiders

• Bekendste (radicale) socialist: Karl Marx  
• Industrieel kapitalisme +  liberale vrije markt 
  -> onderdrukking & minimale lonen
• Proletariaat (arbeiders) recht op winst van hun arbeid
• Productiemiddelen moeten collectief eigendom worden
• Communisten: revolutie als enige mogelijkheid

Gebruik de bron

Stel: je doet onderzoek naar het 
leven in Britse industriesteden.
Je vindt deze bron, maar twijfelt
over de betrouwbaarheid.

Leg uit:
- wat vóór de betrouwbaarheid
van de bron pleit;
- wat tegen de betrouwbaarheid
van de bron pleit.

Stel: je doet onderzoek naar het
leven in Britse industriesteden. Je
vindt deze bron
Leg uit:
- wat 

Volgende week: democratisering &  emancipatiebewegingen

• Voorbereiding maandag (PO): maak een taakverdeling binnen je groep en start met de analyse
• Voorbereiding woensdag (KA): bekijk in je boek de teksten van KA32, 34, 35 & 36. Probeer uit te leggen wat de samenhang is tussen deze kenmerkende aspecten