5.3 Eerste fase Europese expansie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Geschiedenis

Introductie

5.2 de Wereld in kaart

Geschiedenis

Leerdoel

Aan het eind van de les kun je:

• Uitleggen hoe de Portugezen een winstgevend handelsrijk opgezet hebben.
• De begrippen factorij en handelskapitalisme in je eigen woorden uitleggen.

De reis van Vasco da Gama

- 1498 succesvol

- Portugees Vasco da Gama

- vaart om Afrika heen naar Indië.

- Bouwen onderweg forten voor beveiliging en bevoorrading.

Factorijen

• Plaatsen waar
   Europeanen handel dreven
• Langs de kusten van Afrika, Azie, Zuid-Amerika
• Fort, haven, pakuizen

Fort Elmina, Ghana (Afrika)

Handelskapitalisme

Handelskapitalisme: een systeem waarbij de kooplieden hun winst meteen weer investeren in de uitbreiding van de internationale handel

Waarom zie je ontzettend veel puntjes aan de kust op deze kaart?

Winstgevend handelsrijk

Portugal maakte een route van factorijen (een versterkt magazijn/handelspost). 

• Elke factorij was een tussenstop voor handelsschepen
• De hele kust van Afrika en Azië was binnen 100 jaar bezaaid met factorijen
• Dit systeem had maar weinig mensen nodig i.p.v. kolonisatie 

De scheepsbouw, zeilenproductie, havenbouw, nettenproductie banken en handelsplaatsen wordt royaal in geïnvesteerd --> Dit systeem van zo veel mogelijk winst halen uit de internationale handel = handelskapitalisme 

Welke Europees land was het eerst met ontdekkingsreizen?

1. Spanje
2. Portugal
3. Italië
4. Nederland

Welke Portugese ontdekker bereikte als eerste de zuidpunt van Afrika?

1. Dias
2. Da Gama

Hendrik de Zeevaarder was:

1. Een rijke prins
2. Belangrijke kapitein
3. Ontdekkingsreiziger
4. Arme matroos

De winst gebruiken om nieuwe schepen te bouwen om uiteindelijk nog meer winst te maken noem je...

1. kapitalisme
2. beurs
3. handelskapitalisme
4. stapelmarkt

Wat is het doel van handelskapitalisme?

1. Over de hele wereld handelen.
2. In specerijen handelen.
3. Winst maken.
4. Dat je de baas wordt.

Welke van deze mensen heeft voor het eerst India bereikt?

1. Hendrik de Zeevaarder.
2. Bartholomeus Dias.
3. Columbus.
4. Vasco de Gama.

Wat is de juiste omschrijving van een factorij?

1. Een fort in het binnenland gebruikt voor handel
2. Een versterkt magazijn aan de haven gebruikt door het leger
3. Een versterkt magazijn aan de haven voor de handel
4. Een fort aan de haven gebruikt door het leger

Carreira da India is de naam voor:

1. De route naar Amerika van de Portugezen
2. De route naar Indonesie van Spanje
3. De route van Columbus naar Amerika
4. De route van Vasco da Gama naar India voor Portugal

Columbus

Vasco Da Gama

Bartholomeus Diaz

Marco Polo

Karel de Grote:

• Rond het jaar 800 zag Spanje er zo uit.
• Het rode gebied is in handen van de Moren (moslims).

Veroveringen:

• Vanaf omstreeks 1000 veroverden christelijke koningen uit Noors-Spanje stap voor stap het Moorse gebied.

Reconquista:

• vanaf 1238 was alleen nog het rijk van de sultan van Granada in Zuid- Spanje over.
• In 1492 veroverden de christenen het laatste deel van Spanje, hiermee was de reconquista: verovering door christenen van islamitisch gebied in Spanje en Portugal, voltooid.

De reis van Columbus

Columbus:

• 1492: op weg met 3 schepen
• in oktober komt er land in zicht
• Columbus noemt de inwoners indianen want hij denkt in Indië te zijn.
• Verteld bij terugkomst trots dat hij een Westelijke route naar Indië heeft gevonden.

Spanje volgt Portugal

Spanje wilde net als Portugal ook ontdekkingsreizen doen en handelswinst maken.

1492 Spanje won van de Islamieten in Zuid-Spanje (Reconquesta: herovering van Europa voor de Christenen)

Spaanse koning gaf zijn steun voor het ontdekken van Indië via het westen: Christoffel Columbus.

verdrag van Tordesillas 1494

Na Columbus

Gelukzoekers staken de Atlantische oceaan over--> Conquistadores: Veroveraars

Zij bezetten gebieden in naam van de Spaanse koning. 

Conquistadores

Columbus bewees welke rijkdommen er in Amerika waren

Gelukzoekers (conquistadores) :

• trokken binnenland Amerika in
• Bezetten grote gebieden in naam van Spaanse koning.
• bestreden inheemse volkeren

Met weinig soldaten: winnen: wapens en oorlogstechniek: ijzeren zwaarden, helmen, harnassen, vuurwapens en ruiters te paard.

• sloten bondgenootschappen

Conquistadores

Azteken

Inca's 

Azteken

1519 Hernan Cortes voerde oorlog en overwon de Azteken.
4 gevolgen Azteekse bevolking:

1. Azteken werden vermoord in de oorlog
2. Tot slaaf gemaakt in de mijnen
3. Gingen dood aan ziektes (griep, pokken, mazelen)
4. Werden bekeerd tot katholieken

Maya's, Azteken en (Inca's)

Pizarro overwint het Incarijk

• 1524-1526: de Inca's komen in contact met Francesco Pizarro.
• Spanjaarden zagen dat de Inca's 'rijk' waren > zilver, goud, sieraden, edelstenen.
  
  
• Pizarro wilde het gebied van de Inca's graag veroveren.
• Hij gijzelde ook de leider van de Inca's en overwon dit rijk.

Kolonisatie

-Spanjaarden stichten kolonies in de nieuwe wereld

-Ecomienda: (rijke)spanjaarden krijgen grond in Amerika inclusief indianen.

-Haciendas: Grote landgoederen in Amerika, Indianen werken hier als slaven

Hoger doel

• Andere volken bekeren
  
• Missionarissen gingen naar Amerika
• Bekeerde indianen mochten geen dwangarbeid verrichten
• De Las Casas

De Las Casas

De Las Casas wilde de Indianen helpen, hij vond dat Afrikanen beter geschikt waren voor het zware werk op de plantages en in de goud- en zilvermijnen.

Door de Nieuwe Wetten (1542) van De Las Casas werden indianen onderdanen van de koning en mochten ze niet mishandeld worden.

Maatschappelijke veranderingen

• Katholieke geloof werd verspreid onder de indianen waardoor oude gebruiken verloren gingen > Mestizering > vermenging van de Spanjaarden en Indianen.
• Afkomst bepaalde waar je stond in de samenleving:
  - Blanken
  - Indianen
  - Afrikanen