1B. tekstsoort, tekstdoel en onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

1.B Tekstsoort, tekstdoel en onderwerp

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je weet wat de tekstsoort, het tekstdoel en het onderwerp van een tekst inhouden;
• Je kan de tekstsoort, het tekstdoel en het onderwerp van een tekst herkennen en hierdoor een tekst beter begrijpen;
• Je kan uitleggen waarover een tekst gaat met behulp van het doel en het onderwerp;

Welke plekken in een tekst geven informatie over het onderwerp?

Welke vier tekstsoorten ken je nog van vorig jaar?

Wat is het verschil tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst?

Wat is het verschil tussen het onderwerp en de deelonderwerpen?

Tekstsoorten

Verhalende teksten	De schrijver wil je vermaken of tot nadenken aanzetten. Hij wil je als lezer meeslepen in het verhaal en je laten inleven in personages. Gevoelens en emoties spelen een belangrijke rol. Fantasie en fictie mogelijk.	Roman, sprookje, sciencefiction, strip, gedicht, liedje, verhaal bij kampvuur.
Informerende teksten	Gaat om feiten. De schrijver wil je betrouwbare informatie geven.	Krantenberichten, schoolboek, werkstuk, gebruiksaanwijzing, uitnodiging, recept.
Waarderende teksten	De schrijver vertelt wat hij ergens van vindt of hoe hij ergens over denkt. Het doel is om zijn oordeel te geven. Hij kan proberen de lezer te overtuigen van zijn mening, maar hij kan ook verkennen welke meningen er allemaal zijn of beschrijven hoe hij iets heeft ervaren.	Boekrecensie, protest, discussie, debat.

Tekstdoelen - Verhalende teksten

Tekstsoort	Tekstdoel	Tekstvorm
Vertelling	Delen van persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen.	gesprek, dagboek, persoonlijk verslag, blog.
Verhaal	Vermaken of tot nadenken aanzetten door een verhaal te vertellen.	kort verhaal, fabel, mop, roman, sprookje, strip.

Tekstdoelen - Informerende teksten

Tekstsoort	Tekstdoel	Tekstvorm
Verslag/rapport	Een zaak of verschijnsel beschrijven en ordenen.	werkstuk, verslag, logboek.
Procedure	Instructie geven en beschrijven hoe je iets moet doen.	gebruiksaanwijzing, recept, routebeschrijving, reglement.
Verklaring/uiteenzetting	Een verschijnsel of gebeurtenis verklaren en uitleggen.	lesboek, nieuwsbericht, historisch boek, werkstuk.
Oproep/verzoek	Activeren; anderen motiveren of verzoeken om iets te doen.	aankondiging, advertentie, reclametekst, sollicitatie, uitnodiging

Tekstdoelen - Waarderende teksten

Tekstsoort	Tekstdoel	Tekstvorm
Betoog	Overtuigen door een standpunt met argumenten te onderbouwen.	ingezonden brief, klachtenbrief, leus, protestbrief.
Recensie	Evalueren van een boek, film, toneelstuk......	blog, review, krantenartikel.
Beschouwing	Een onderwerp vanuit een of meer gezichtspunten bekijken.	column, discussie, essay.

Noem tekstdoel en tekstsoort.

1. Instrueren, handleiding
2. Informeren, column
3. amuseren, gedicht
4. Overhalen, opiniestuk

Noem tekstdoel en tekstsoort.

1. Overtuigen, reclame
2. Informeren, reclame
3. Activeren, reclame
4. Instrueren, routeplanner

Noem tekstdoel en tekstsoort.

1. Overtuigen, reclame
2. Activeren, uitnodiging
3. Informeren, uitnodiging
4. Activeren, reclame

Onderwerp

• Onderwerp 
• --> waar de tekst over gaat in één of enkele woorden
• Vaak te vinden  in de titel, afbeeldingen, inleiding en slot

• Deelonderwerpen 
• --> meerdere kanten/aspecten van het onderwerp. 
• Vaak aangegeven door tussenkopjes 

Hoofdgedachte

• --> het belangrijkste wat er over het onderwerp verteld wordt 
• Noteren in één mededelende zin
• Staat vaak letterlijk in de titel, de inleiding of het slot, maar niet altijd!
• Niet letterlijk in de tekst, dan zelf formuleren!
• Geeft antwoord op de vraag: wat is het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt verteld?

Toepassing

Opdracht 3 (OB)
(Noteer de antwoorden in je schrift)

a. Tot welke hoofdtekstsoorten behoren onderstaande teksten?

b. Wat is het belangrijkste doel van elk van deze teksten?

- Een LEGO-handleiding;

- Een billboard van LEGO langs de kant van de weg;

- Een reportage over de arbeidsomstandigheden bij LEGO;

- Een museumtekst over de geschiedenis van LEGO;

- Een discussie waarin gesteld wordt dat het bouwen met LEGO goed is voor de ontwikkeling van kinderen. 

1B Tekstsoort, tekstdoel en onderwerp

Werk verder in je schrift aan de opdrachten van deze week:
1 t/m 11 (OB)

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je weet wat de tekstsoort, het tekstdoel en het onderwerp van een tekst inhouden.

Je kan de tekstsoort, het tekstdoel en het onderwerp van een tekst herkennen en hierdoor een tekst beter begrijpen

Je kan zelf een tekst schrijven die past bij een gegeven onderwerp en tekstdoel. 

Je kan uitleggen waarover een tekst gaat met behulp van het doel en het onderwerp.