5.4 De opstand (3)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Plaats de onderstaande woorden op juiste plaats:

Vorst

Staten-Generaal

Raad van state

Geheime raad

Landvoogd

Gewestelijke staten

Raad van Financiën

Wat is geen gevolg van de centralisatie politiek van Karel V in de Nederlanden?

1. De steden raken hun privileges kwijt op gebied van bestuur en rechtspraak
2. Elk gewest moet zich nu aan dezelfde wetten houden
3. Belasting wordt gelijkgesteld in elke gewest
4. Gewestelijke bestuursorganen werden opgeheven

Wat deed Filips II anders ten aanzien van het beleid van zijn vader Karel V

1. Geen centralisatie
2. Betrok de edelen niet bij besluiten
3. Was niet aanwezig in plaatsen die hij bestuurde
4. Hij hanteerde andere wetten in Spanje dan in de Nederlanden

Wat is de aanleiding voor de beeldenstorm?

1. Een hagenpreek
2. Zware belasting
3. Het smeekschrift
4. De inquisitie

De afbeelding laat zien op welke manier Filips II de Nederlanden strafte voor de beeldenstorm.

Toon dit aan met verwijzingen naar de bron hoe ze om gingen met: ketters, gewesten, edelen

Kort samengevat

1. In 1555 neemt Filips II de troon van zijn vader Karel V over (Spanje en de Nederlanden).
2.  Net als zijn vader wil Filips II centraliseren en uniformeren (continuïteit), echter liet hij de edelen niet meer meebeslissen (Staten-generaal werd niet meer bijeengeroepen) en FIlips II bestuurde zijn rijk niet op locatie maar vanuit Spanje. Hij stelde zijn halfzus Margaretha van Parma aan als landvoogdes.
3. De vervolgingen van ketters ging ondertussen door. Edelen smeekten Margaretha van Parma om de vervolgingen te minderen (smeekschrift), waar ze mee akkoord ging.
4. Protestanten mochten hierdoor weer hun kerkdiensten houden, die vaak in de openlucht werden gehouden (hagenpreken). Tijdens één van de deze hagenpreken werd opgeroepen om katholieke kerken te slopen uit onvrede over de Spaanse bezetting (Beeldenstorm)

Begin van de Opstand

• Raad van Beroerten (bloedraad); 11.000 opstandeling (of mensen die hiervan verdacht werden) geëxecuteerd.

• Duizenden mensen ontvluchten Nederland waaronder Willem van Oranje, vanuit Duitsland komt hij militair in verzet > weinig mensen uit Nederland sluiten zich aan.

• Tot de watergeuzen Den Briel in nemen. Steden zien in dat de Spanjaarden wel degelijk te verslaan zijn en sluiten zich aan bij de opstand

• Alva treed hard op tegen de opstandige steden.
  

Lees de introductie (De Spaanse Furie) blz 243-244.

1) Wat was de oorzaak voor van de Spaanse Furie?
2) Wat is het gevolg voor Antwerpen?

Neergang Antwerpen, opkomst Amsterdam

• Door de Spaanse Furie nam Amsterdam de dominante handelspositie van Antwerpen over.

• (Rijke) Vluchtelingen uit Antwerpen trekken massaal naar Amsterdam.

• De Nederlandse gewesten (samen met de Katholieke steden) besluiten samen te gaan werken in het verdrijven van de Spaanse soldaten (pacificatie van Gent)

• In de zuidelijke (katholieke) gewesten gaan calvinisten (protestanten)  weer over op geweldplegingen en beeldenstormen (met medeweten van Willem van Oranje)
  

Wat zou de reactie zijn van de zuidelijke gewesten op deze wreedheden?

1. Liever bij de Nederlanden dan bij de rovende/moordende Spanjaarden
2. Lieve bij de Spanjaarden dan bij de rovende/moordende Nederlanden

Unie van Atrecht/Utrecht

• De zuidelijk gewesten sluiten vrede met de Spaanse landvoogd en verenigen zich in de Unie an Atrecht.

• Als reactie verenigen de noordelijke gewesten zich in de Unie van Utrecht

• De laatste zou de basis vormen voor de latere Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. (plakkaat van Verlatinghe)

1) Gewetensvrijheid; iedereen was vrij zijn geloof te kiezen

2) Vrijheden en privileges van de gewesten werden gerespecteerd

3) Gewesten behielden zelfbestuur > afgevaardigden kwamen samen in de Staten-generaal voor algemene zaken.

Bestuur van de republiek

• Nederland werd een republiek.

• Binnen de gewesten kwam de macht te liggen bij de regenten binnen de gewestelijke staten.

• De soevereine macht kwam te liggen bij de Staten-Generaal waarin afgevaardigden van de gewestelijke staten samen kwamen voor de buitenlandspolitiek en oorlog

• De stadhouder kwam in dienst van de Staten-Generaal als hoogste bevelhebber van het leger en de vloot

• De nieuw benoemde raadspensionaris (landsadvocaat) werd aangesteld als hoogste politieke leider
  

Stelling: 'de oprichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is een testament van de overwinning van het particularisme op het centralisme'.

1. Eens
2. Oneens

Homework

Lezen:

Maken: