H4 Industriële revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

H4 Industriële revolutie

Tijdbalk:

Tijd van Burgers en Stoommachines

1800 n.chr. - 1900 n.chr.

Industrialisatie / Moderne geschiedenis

31. De industriële revolutie die in de westerse landen de basis legde voor een industriële samenleving.

33. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.

36. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

Leerdoelen

- Aan het einde van de les kan ik het begrip industrialisatie uitleggen

- Aan het einde van de les kan ik vijf oorzaken benoemen van de industrialisatie.

- Aan het einde van de les kan ik uitleggen waarom we spreken van een industriële revolutie.

4.1 van Handwerk naar machine

The spinning Jenny

Industrialisatie

= De opkomst van productie in fabrieken vanaf 1750.

Start in de textielnijverheid = het spinnen en weven van garen

Middeleeuwen => door Gildes

Welk economisch nadeel is er voor de consument of ondernemer?

Gilde: Strenge regels voor goede kwaliteit = het product is dus duur

Leerdoel

Aan het einde van de les kan ik het begrip industrialisatie uitleggen

Huisnijverheid

Arme boeren spinnen en weven wollenstoffen in de avonduren voor een extra zakcentje.

1769: Waterframe

1779: Mule Jenny

1790: Stoommachine uitgevonden James Watt

Hoe kom je aan grondstoffen?

Koloniën -> Slavernij -> plantages

Bijvoorbeeld Katoen

Welk economisch voordeel is dit voor de ondernemer?

Oorzaken industrialisatie

1. Landbouw verbetert => bevolkingsgroei => Groeiende vraag naar katoenen kleding.

2. Boeren trekken voor werk naar de stad. = laag loon.

3. Goedkope grondstoffen uit de koloniën. (katoen)

Leerdoel

Aan het einde van de les kan ik vijf oorzaken benomen van de industrialisatie

Oorzaken industrialisatie

4. In Groot-Brittannië grote voorraden in steenkool en ijzererts => goedkope brandstof

5. Nieuwe machines => productie proces wordt goedkoper

Leerdoel

Aan het einde van de les kan ik vijf oorzaken benomen van de industrialisatie

Wat gebeurde er met boeren tijdens de industrialisatie?

1. Ze trokken naar de stad voor werk
2. Ze verhuisden naar andere landen
3. Ze bleven op het platteland
4. Ze stopten met werken

Wat zorgde voor goedkope brandstof?

1. Houtskool uit bossen
2. Windenergie
3. Zonne-energie
4. Grote voorraden steenkool

Waar kwamen goedkope grondstoffen vandaan?

1. Import uit andere landen
2. Stedelijke fabrieken
3. Koloniën zoals plantages
4. Lokale boerenmarkten

Wat was een oorzaak van de industrialisatie?

1. Minder vraag naar katoen
2. Bevolkingsgroei door landbouwverbetering
3. Afname van de stadsgroei
4. Verlies van goedkope grondstoffen

Wie vond de stoommachine uit?

1. James Watt
2. Albert Einstein
3. Thomas Edison
4. Isaac Newton

Wat deden arme boeren in de avonduren?

1. Oogsten van gewassen
2. Spinnen en weven wollenstoffen
3. Bouwen van huizen
4. Vissen in de zee

Gevolgen industrialisatie

1. van een agrarische stedelijke samenleving -> Industriële samenleving

2. Huisnijverheid -> Massaproductie

3. Verbetering van de infrastructuur: Alle wegen, spoorlijnen, waterwegen en andere verbindingen in het gebied

4. Enorme bevolkingsgroei van 6 milj. -> 17,5 milj in 100 jaar tijd.

Massaproductie = met machines grote hoeveelheden maken van een product.

Leerdoel

Aan het einde van de les kan ik uitleggen waarom we spreken van een industriële revolutie.

Gevolgen industrialisatie

5. Verbranden steenkool => Zware luchtvervuiling (broeikasgassen) => begin opwarming van de aarde.

Leerdoel

Aan het einde van de les kan ik uitleggen waarom we spreken van een industriële revolutie.

Huiswerk

Maken: Opdr. 5, 6, 8, 9, 10

Blz. 22 t/m 24

H4.2 De industriële samenleving

Kinderen werken in een steenkoolmijn Ca 1850

leerdoelen

- Aan het einde van de les kun je uitleggen hoe de werk- en leefomstandigheden van de arbeider waren

- Aan het einde van de les kan ik het verschil tussen een standensamenleving en een klassensamenleving uitleggen

- Je kunt enkele belangrijke uitvindingen uit de 19e eeuw benoemen

Werken & Wonen

• Laag loon
•  14-urige werkdag + 6 dagen in de week
• lucht vies door dampen + lawaai van machines oorverdovend
• gevaarlijk werk en geen veiligheidsmaatregelen
• protesteren laag loon of tegen kinderarbeid => direct ontslag.

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je uitleggen hoe de werk- en leefomstandigheden van de arbeider waren

Woonomstandigheden

Urbanisatie: Verstedelijking. Arbeider gingen dicht bij de fabriek wonen.

Gevolgen:

- Ziektes, door dicht bij elkaar te wonen, open riool, vuile rook, geen schoondrinkwater.

Arbeiders werden gemiddeld 50 jaar

Kapitalisme

Ondernemers willen vrij zijn om grondstoffen te kopen, arbeiders in te huren en producten te verkopen = het liefste zonder bemoeienis door wetten en regels

Wat betekent dit voor de arbeider?

De arbeider wordt niet beschermt door de wet

1

2

3

leerdoel

- Aan het einde van de les kan ik het verschil tussen een standensamenleving en een klassensamenleving uitleggen

Klassenmaatschappij

1. Ondernemersklassen, zij hadden kapitaal: bezit. Woonde in villa's in buitenwijken.

2. De middenklassen, Geschoold zoals, schoolmeesters winkeliers, kantoorpersoneel.

3. Arbeidersklassen, geen bezit

leerdoel

- Aan het einde van de les kan ik het verschil tussen een standensamenleving en een klassensamenleving uitleggen

Uitvindingen 19e eeuw

1. Verbrandingsmotor

2. Gasverlichting

3. Telefoon

4. Ether (verdovend middel)

Leerdoel

- Je kunt enkele belangrijke uitvindingen uit de 19e eeuw benoemen

Huiswerk

Maken: Opdr. 1, 4, 6, 7, 9, 12

Blz. 25 t/m 30

H4.4 Arbeiders strijden voor hun rechten

Bron: Tekening van Albert Hahn op de voorpagina van het socialistische, satirische weekblad De Notenkraker van 6 juni 1909

Leerdoelen:

- Je kunt uitleggen welke idealen de liberalen op politiek en economisch gebied

- Je kunt uitleggen wat socialisme is en waarom er twee groepen socialisten waren.

- Je kunt aan de hand van een voorbeeld een sociale wet uitleggen

Vanuit Franse revolutie:   (Verlichting)

Gelijkheid: Mensen zijn gelijk voor de wet

Vrijheid: van meningsuiting

Socialisme: Arbeiders mogen niet uitgebuit worden door ondernemers

Liberalisme: De mens is vrij, geen overheidsbemoeienis

Liberalisme

Politieke stroming:

- Voor vrijheid van meningsuiting

- Vrijheid van geloof

- inspraak in het bestuur voor mensen met bezit.

- Meer vrijheid voor ondernemers, zo min mogelijk regels door de overheid

= Gericht op belangen van rijke mensen

Leerdoel

Je kunt uitleggen welke idealen de Liberalen op politiek en economisch gebied

Socialisme

Politieke stroming:

- Niet goed dat kapitaal in handen is van een klasse.

- Klassenstrijd (revolutie) tussen arm & rijk

- Geen privé bezit, kapitaal voor iedereen.

- Klasseloze samenleving: "Iedereen even rijk"

Karl Marx: Grondlegger socialisme

Kapitaal?

Bezit, geld, land, machines en fabrieken

Leerdoel

Je kunt uitleggen wat socialisme is en waarom er twee groepen socialisten waren.

Sociaaldemocratie

Politieke stroming:

- Geen revolutie, maar wetten doorvoeren in het parlement.

- Slechte werk -en leefomstandigheden verbeteren

- Arbeiders verenigen in vakbond, zij onderhandelen over hoger loon en kortere werktijden 

- Stakingen organiseren

Leerdoel

Je kunt uitleggen wat socialisme is en waarom er twee groepen socialisten waren.

Vakbond?

Vereniging van arbeiders, die op komen voor de arbeiders

Sociale kwestie

"Armoede van de arbeidersklasse"

Oplossing: Sociale wetten

- 1874 beperking kinderarbeid (wetje van houten)

- 1900 woningwet (verbetering van woningen)

1901: Leerplicht

1917: kiesrecht voor mannen

1919: Algemeen kiesrecht (M+V)

Wat is het voordeel voor de arbeiders dat nu ook vrouwen mogen stemmen?

Leerdoel?

- Je kunt aan de hand van een voorbeeld een sociale wet uitleggen

Huiswerk

Maken: Opdr. 7 t/m 13

Blz. 38 t/m 43