§5.4 Het ontstaan van staten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

§5.4 De macht van vorsten

Deel I

Huiswerk (17-5)

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 1 t/m 4

Huiswerk (22-5)

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 5 en 6

Repetitie hoofdstuk 5 

Welke betekenis past het best bij het begrip leenstelsel

1. Het leenstelsel is een systeem waarbij horigen op het land van een domeinheer mogen wonen
2. Het leenstelsel is een systeem waarin het land van een koning wordt bestuurd door leenmannen

Leg uit waarom het leenstelsel in de vroege middeleeuwen er voor zorgt dat de macht van de koning minder is.

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe Engelse, Franse en Bourgondische vorsten machtiger werden

- Hoe vorsten samenwerkten met de drie standen

- Hoe Duitse koningen minder machtig bleven

Lees: drie vorsten

Schrijf op

- Staatsvorming

- Centralisatie

Bestuur late middeleeuwen

In de late middeleeuwen ontstaan steden en de geldeconomie

Dit heeft voor Europese vorsten voor- en nadelen

Nadeel

Steden worden machtig en vorsten hebben er weinig over te zeggen

Voordeel

Met belastingen krijgen vorsten een deel van de rijkdom van steden

Bestuur late middeleeuwen

De belastinginkomsten van de vorst hebben twee gevolgen:

Al met al neemt de macht van de adel (leenmannen) af en die van de vorsten toe

Ambtenaren

Met het geld nemen vorsten ambtenaren in dienst, die zijn trouwer dan leenmannen

Huurleger

Met het geld betalen vorsten een huurleger. Het leger van de leenman is overbodig

Leger van soldaten die een vorst of edelman kan inhuren om voor zich te laten vechten.

Iemand die in dienst is van het bestuur en zorgt voor het uitvoeren van besluiten, bijvoorbeeld het innen van belasting en het handhaven van de orde.

Centraal bestuur

De vorsten krijgen meer macht en gaan anders besturen

In plaats van rondreizen willen zij vanuit één plek regeren

Vanuit daar gelden dan over dezelfde wetten en belastingen

Zo'n bestuur noemen we een centraal bestuur

Lees: drie standen

Schrijf op

- Derde stand

- Parlement

- Staten-Generaal

Staten-Generaal (1464)

Filips de Goede roept een vergadering bijeen waar alle gewesten van zijn gebied naartoe komen. Uit ieder gewest komen mensen uit de drie standen. Zo een vergadering wordt ook wel een parlement genoemd

Staten

Machtige edelen en steden bieden verzet tegen centralisatie

Zij zijn bang hun  macht te verliezen

Maar uiteindelijk ontstaat overal in Europa een centraal bestuur

Hierdoor ontstaan ook weer staten

Landen met duidelijke grenzen waar overal dezelfde wetten en regels gelden

Aan de slag

Maken opdracht 1 t/m 4

Leg uit dat belastinginkomsten van de vorst ervoor zorgt dat de adel minder macht heeft (2 punten)

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe Engelse, Franse en Bourgondische vorsten machtiger werden

- Hoe vorsten samenwerkten met de drie standen

- Hoe Duitse koningen minder machtig bleven

§5.4 De macht van vorsten

Huiswerk (22-5)

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 5 en 6

Repetitie hoofdstuk 5 

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe Engelse, Franse en Bourgondische vorsten machtiger werden

- Hoe vorsten samenwerkten met de drie standen

- Hoe Duitse koningen minder machtig bleven

Leg uit dat belastinginkomsten van de vorst ervoor zorgt dat de vorst meer macht heeft (2 punten)

Lees: Het Duitse Rijk

De paus en de vorst

Vorsten gaan ook bisschoppen benoemen

Deze bisschoppen zouden een deel van het rijk besturen

Zij krijgen geen kinderen en dus geen ontrouwe opvolgers

Maar de paus vindt dat alleen hij bisschoppen mag benoemen!

De paus en de vorst

Dit leidt tot ruzie tussen de Duitse keizer en de paus

In 1122 sluiten zij een vrede 

Er komt een scheiding tussen bestuur van de kerk en het land

De paus regelt zaken van de kerk, de vorst bestuurt het land

Aan de slag

Optie 1: Huiswerk maken 

Optie 2: Samenvatting / begrippenlijst maken

Optie 3: Vragen stellen aan de docent

Optie 4: Leren voor de toets

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe Engelse, Franse en Bourgondische vorsten machtiger werden

- Hoe vorsten samenwerkten met de drie standen

- Hoe Duitse koningen minder machtig bleven

Resumé

Pak je schrift

Schrijf voor jezelf op (of bedenk 4 vragen over) wat we deze les besproken hebben

Wie, Wat, Waarom, Wanneer