VWO 4 Thema 6 Mens en milieu B3 Versterkt broeikaseffect

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 6 Mens en Milieu

Bs 3

Versterkt broeikaseffect

Leerdoelen en begrippen 

• Belang van het broeikaseffect kennen en het probleem van het versterkte broeikaseffect kennen
  
• De belangrijkste broeikasgassen kennen

Begrippen:

broeikaseffect, versterkte broeikaseffect, broeikasgassen, ontbossing, klimaatverandering, effecten van klimaatverandering

Broeikaseffect

• Broeikasgassen houden deel warmte vast in atmosfeer
• Gemiddelde temperatuur op aarde op jaarbasis zonder broeikasgassen: -18 graden Celsius
• Temperatuur met broeikasgassen: +15 graden Celsius

(Versterkt) broeikaseffect

• Broeikaseffect:

Zorgt ervoor dat de 
aarde leefbaar is

• Versterkt broeikaseffect: 

Door extra uitstoot van broeikasgassen (emissie), wordt extra warmte tegengehouden, waardoor de temperatuur op aarde extra stijgt.

Welke natuurlijke broeikasgassen ken je?

CO2 broeikasgas #1

Meest bekende broeikasgas

Waar ontstaat het?

Oorzaak versterkte broeikaseffect

• Sinds industriële revolutie in 1750 is uitstoot broeikasgassen toegenomen
• Broeikasgassen zijn koolstofdioxide, methaan (CH₄), lachgas (N₂O), fluorgassen en waterdamp (H2O).
  
• CO_2-gehalte is 40% gestegen in atmosfeer
  
• CH4-gehalte is 150% gestegen in atmosfeer

Tijdseries van de wereldgemiddelde concentraties van kooldioxide (CO2), methaan (CH4) en lachgas (N2O)

Bron: WMO Global Atmosphere Watch.

Blauwe lijnen zijn maandgemiddelden, rode lijnen zijn vijf-jaar lopend gemiddelden

Methaan, broeikasgas #2

Methaan is 25x sterker dan 

CO2 en wordt uitgescheiden

door reducenten (bacteriën) :

  * Koeienscheten

  * Oude moerassen (toendra)

  * Afgebrand regenwoud

Lachgas broeikasgas #3

• Lachgas (N2O, distikstofmonoxide) gevormd door bacteriën tijdens nitrificatie en denitrificatie in water en bodem
• Breekt ozonlaag af, schadelijke UV straling
• 265 x sterker broeikasgas dan CO2

Stikstofkringloop

Fluorgas, broeikasgas #4

• niet natuurlijk
• koelkasten en airco's

Waterdamp broeikasgas #5

Door de opwarming van de aarde komt er meer waterdamp in de atmosfeer, dit zorgt voor een zichzelf versterkend effect.

schooltv.nl

Opdracht

Onderzoek in tweetallen wat de gevolgen kunnen zijn van de opwarming van de aarde.

Kom met concrete voorbeelden waarbij je zo nauwkeurig mogelijke jaartallen en cijfers noemt.

Welke gevolgen heeft klimaatverandering?

Tijdserie van de wereld- en vijf-jaar lopend gemiddelde temperatuur toename ten opzichte van de pre-industriele waarde

 Bron: 

UK Met Office.

Globale zeespiegelstijging

De dunne zwarte lijn geeft de langjarige trend weer en laat duidelijk zien dat de zeespiegel steeds sneller stijgt. 

Bron: European Space Agency (ESA) Climate

Oplossingen?

• De fossiele brandstoffen zijn gedurende zeer lange tijd in de grond gekomen en opgeslagen en worden nu in zeer korte tijd opgestookt: langzame of lange koolstofkringloop
  
• Alternatieve duurzame energiebronnen zijn overal op aarde aanwezig, raken niet op en zorgen niet voor die extra CO_{2 in de atmosfeer. Voorbeelden: zon, wind, water, aardwarmte, biomassavergisting (organisch restafval). Deze laatste maakt deel uit van de korte koolstofkringloop.}

Andere oplossingen?

• Uitstoot methaangassen in de landbouw en veeteelt verminderen
• Genetisch gemanipuleerde rijstplant met een verminderde uitstoot van methaangas
• Aanpassing voeding koeien en verbetering opslag en verwerking mest
• Uit mest biogas maken m.b.v. vergisting door micro-organismen
• Energie uit algen (zeewier) halen

Maak opdrachten

VWO:  Opdracht 39 t/m 46, Thema 6

HAVO: Opdracht 68 t/m 72, Thema 7

Check je leerdoelen!

• Oefen de begrippen met de Flitskaarten

• Controleer je leerdoelen met Test Jezelf