V5 Thema 3 Stofwisseling B1 Chemie in cellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Thema 3 Stofwisseling

B1

Chemie in cellen

Leerdoel

• Je kunt omschrijven wat stofwisseling, assimilatie en dissimilatie zijn en wat er bij deze reacties met de energie gebeurt.

Begrippen: stofwisseling (metabolisme), chemische energie, assimilatie, dissimilatie, koolstofassimilatie, voortgezette assimilatie, energiedragers, ATP, ADP, AMP, NAD+, NADP+, fosforylering

Stofwisseling (metabolisme)

• Het geheel van chemische omzettingsprocessen in een organisme

• Basale metabolisme (grondstofwisseling): alle stofwisselingsprocessen die in rust doorgaan (zoals bijvoorbeeld hartslag, ademhalingsbewegingen, peristaltische bewegingen darmkanaal, etc.)

• Intensiteit basale metabolisme (ruststofwisseling): hoeveelheid zuurstof meten die een individu in rust verbruikt voor 

• Afhankelijk van o.a. geslacht, leeftijd, lichaamsgewicht, inspanning

Organisch - anorganisch

Organisch:

• 
  groot, ingewikkeld gebouwd molecuul 
• bevat een of meer koolstofatomen, altijd H-atomen en vaak ook O-atomen
  
• afkomstig van organismen 

Anorganisch:

• kleine, eenvoudig gebouwde moleculen
• stoffen die zowel in organismen voorkomen als in de levenloze natuur.

Chemische energie

Energie in atoombindingen (zie ruimtelijk model van glucose)

Structuurformule

welke atomen zijn aan elkaar gebonden...

Stofwisselingsprocessen

Er zijn twee vormen van stofwisseling:

• dissimilatie (afbraak)
• assimilatie (opbouw)

Assimilatie

Assimilatie is dus het maken van organische stoffen uit kleinere moleculen

Bij bv. fotosynthese wordt glucose gemaakt: koolstofassimilatie (B3).

Glucose is een groot molecuul, met C, H en O atomen.

Autotroof organisme

• kunnen zelf organische stoffen (glucose) maken uit anorganische stoffen (bv. CO2 en H2O)  

• Dit wordt koolstofassimilatie genoemd. Het proces fotosynthese is koolstofassimilatie met behulp van licht.

• 'zelfvoedend' 

Heterotroof organisme

• haalt zijn energie uit organische moleculen en is dus afhankelijk van andere organismen voor zijn voeding

• Dit kan zonder zuurstof, maar gaat veel makkelijker met zuurstof

                 

                  Assimilatie

• Heterotrofe organismen doen ook aan voortgezette assimilatie (B4)

    - eiwitsynthese
    - glycogeen
    - vetten

• Omzetten van voedingsstoffen naar lichaamseigen stoffen is assimilatie

Dissimilatie

• Het afbreken van grote organische stoffen tot kleinere moleculen is dissimilatie (B5)

• Dissimilatie is om energie vrij te maken voor cel processen, zoals assimilatie of stoffentransport.

Stofwisseling in cellen

Nog een herhalingsvideo nodig?

Energiedragers

• Adenosinetrifosfaat (ATP)
• Adenosinedifosfaat (ADP)
• Adenosinemonofosfaat (AMP)
• Nicotinamide-adenine-dinucleotide (NAD+)
• Nicotinamide-adenine-dinucleotide-fosfaat (NADP+)

ATP

Welke stof is organisch?

1. glucose
2. water
3. ijzer
4. koolstofdioxide

Wat is geen organische stof?

1. Glucose
2. DNA
3. Koolstofdioxide
4. Vetzuur

Wat zijn de kenmerken van een organische stof?

1. Ze bevatten C/H/O-atomen
2. Het zijn relatief kleine moleculen
3. Ze worden gemaakt door organismen
4. Het zijn relatief grote moleculen

Welke van onderstaande antwoorden hebben betrekking op
an-organische stoffen?

1. Ze bestaan uit C/H/O-atomen
2. Ze komen uit de levenloze natuur
3. Het zijn relatief grote moleculen
4. CO2 is een organisch molecuul

Welke van onderstaande moleculen zijn anorganisch?

1. Eiwitten
2. ijzer
3. Keukenzout (NaCl)
4. Glucose

Welke van onderstaande moleculen
zijn organisch?

1. Koolhydraten
2. Aminozuren (bouwstenen eiwitten)
3. Mineralen
4. Vitamines

Vul in:

.......... + zuurstof --> energie + water+ koolstofdioxide

1. melkzuur
2. fotosynthese
3. verbranding
4. glucose

Welk van deze organismen is autotroof?

1. gorilla
2. goudvis
3. geranium
4. gierzwaluw

Het maken van glucose uit koolstofdioxide en water door autotrofe organismen heet ....

1. Assimilatie
2. Dissimilatie
3. Koolstofassimilatie
4. Voortgezette assimilatie

Bij dit proces is energie nodig.

1. Assimilatie
2. Dissimilatie

Hoe wordt het proces genoemd waarbij een energierijk ATP ontstaat door binding van een fosfaatgroep aan ADP?