Trema's, apostrof, accenten en cedilles

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom: denk aan de afspraken!

1. Jas aan de kapstok

2. Petten af

3. Kauwgom uit

4. Pak je spullen alvast

5. Tas van tafel

Wat gaan we vandaag doen?

1. Uitleg diverse leestekens (10 minuten)
2. Zelf aan de slag (30 minuten)
3. Evaluatie (5 minuten)

Lesdoel

• Je weet wanneer je trema's, apostrofs, accenten en cedilles moet gebruiken.

Wanneer gebruik je een trema?

• Een trema (¨) gebruik je om te laten zien dat twee klinkers apart uitgesproken moeten worden. Je zet het trema op de tweede van de twee klinkers.
• Een trema helpt om verwarring te voorkomen.
• Komt ook voor in sommige leenwoorden.

• Voorbeelden:  egoïstisch, reünie, geëerd

Wanneer gebruik je een apostrof?

• Om uitspraakproblemen te voorkomen als je een -s schrijft achter woorden die eindigen op de enkele klinkers a, i, o, u en y: buggy’s, Emma’s boek, ski’s. er is dus geen apostrof nodig in: Lines tas, loverboys, niveaus.

• Als weglatingsteken: Hans’ gitaar, ’s-Hertogenbosch, ’s morgens.

Wanneer gebruik je een apostrof?

• In afleidingen en meervouden van afkortingen: cc’en, sms’je, wc’s.

• In verkleinwoorden op -y voorafgegaan door een medeklinker: pony’tje (maar: spraytje).

De drie accenten

• Er zijn drie accenten; ze komen bijna alleen voor op de letter e:
• accent aigu: café, passé;
• accent grave: caissière, fin de siècle;
  
• accent circonflexe: gemêleerd, moment suprême.

De drie accenten

• Veel minder vaak komen ze voor op andere letters:                     – twee à drie schepjes, maître
• Het accent aigu wordt ook gebruikt om een woord(deel) te benadrukken. Het staat dan op alle klinkers van de lettergreep, behalve als het om drie opeenvolgende klinkers gaat: dan krijgen alleen de eerste twee klinkers een klemtoonteken (móói, ééuw).

De drie accenten

• Let op: het is afhankelijk van de zin wanneer je het cijfer 1 als één moet schrijven of als een. Bijvoorbeeld:
• Kan een van jullie de boodschappen doen? Je kunt een hier alleen maar uitspreken als het cijfer 1 en daarom zijn accenten hier niet nodig. 

Accent Circonflexe

• Komt nauwelijks voor in onze taal, maar wel in leenwoorden uit het Frans: enquête, moment suprême
• Komt ook voor in het Fries: skûtjesilen

Wanneer gebruik je een cedille (ç)?

• Wanneer de c als een s klinkt.
• Komt alleen voor als de c voor de a, o of u staat.  Bijvoorbeeld: Curaçao, François, reçu.

• Normaal klinkt de c in die gevallen als k (cacao, clubrecord, cursus).

Zelf aan de slag, succes!

Maak: opdracht 1 t/m 9 online in cursus 7 §2.

Tijd: tot het einde van de les. 

Hulp: Overleg met je buurvrouw/buurman. Kom je er samen niet uit? Steek je vinger op en dan kom ik je helpen.

Klaar: ga oefenen middels de oefentoets.