15.2 Populaties 5V 2122

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H15.2 Populaties

Herten in de oostvaardersplassen

Inhoud hoofdstuk

15.1 Energiestromen

15.2 Populaties

15.3 Warmte, water en exoten

15.4 Biobrandstof en recycling

15.5 De stad als ecosysteem

Veel toepassen van wat we al weten.

Belangrijk: komt veel terug in het examen.

Producenten

Consumenten

Reducenten

Autotroof

Heterotroof

Anorganisch naar organisch

Organisch naar organisch

Organisch naar anorganisch

Fotosynthese

Chemosynthese

Algen

Planten

Schimmels

Bacteriën

Doel 15.2

• Je leert enkele evenwichtsvoorwaarden voor populatiegroottes
• Je leert wat de kenmerken van een gradiëntecosysteem zijn
• Je leert de eilandtheorie en zijn toepassing
• Je leert welke effecten invloed hebben op de genetische diversiteit van een populatie

Populatiedynamiek

Habitat en niche

Habitat:

De leefomgeving van een organisme met de specifieke abiotische en biotische factoren.

Niche:

De wijze waarop de soort de biotische en abiotische factoren in de habitat gebruikt en dus de habitat beïnvloedt.

https:

Beschrijf de habitat van de eekhoorn zo goed mogelijk

Beschrijf de niche van de eekhoorn zo goed mogelijk

Ecosysteem/ habitat/ niche

Een ecosysteem bevat

• verschillende habitats.
• En verschillende niches binnen de habitats.

Soorten kunnen naast elkaar leven binnen habitats, hun onderlinge relatie blijkt uit hun niches. 

Bij overlapping in niche is er concurrentie.

Ecosysteem/ habitat/ niche

Soort A en B leven deels in

hetzelfde habitat.

Dit betekent nog niet dat ze 

directe invloed op elkaar 

hebben.

Verschillende habitats in een ecosysteem

Ecosysteem/ habitat/ niche

De niche in het overlappende 

deel van de habitat bepaalt

of de soorten elkaar kunnen

beïnvloeden.

Overlapt de niche dan is sprake

van concurrentie.

Verschillende habitats in een ecosysteem

Gradiënt ecosysteem

Voordeel: veel habitats en dus veel niches: 

grote biodiversiteit

Gradiënt ecosysteem (Utrecht)

Eilandtheorie

Beschrijft:

• de biodiversiteit in relatie tot de grootte van een eiland (of een ander geïsoleerd ecosysteem)
• en de afstand tot het vaste land (of tot andere ecosystemen).

BINAS 93C

Eilandtheorie

Grootte van het eiland beïnvloedt de snelheid van uitsterven.

• Klein eiland: veel concurrentie -> soorten sterven sneller uit.
• Groot eiland: minder concurrentie -> soorten sterven minder snel uit.

Groene lijnen in de grafiek.

Eilandtheorie

Afstand van het eiland tot het vaste land (bron van migratie)

• Dichtbij: veel migratie 
• Ver weg: weinig migratie 

Meer bij groot eiland dan bij klein eiland door meer beschikbare niches.

Rode lijnen in de grafiek.

Eilandtheorie

Dynamisch evenwicht:

• het punt waarop de immigratie gelijk is aan de snelheid van uitsterven.
• De biodiversiteit blijft gelijk.
• Er verdwijnen wel soorten en die worden vervangen door nieuwe.

Bij kolonisatie van 2 even grote eilanden, leeft het grootste aantal soorten op het eiland

1. dichtbij het vaste land
2. ver van het vaste land

Populaties en genetische diversiteit

Twee evolutionaire mechanismen kunnen de genetische diversiteit van een populatie doen dalen/ veranderen:

• Founder effect
• Flessenhals effect

Flessenhals effect

Door een catastrofe wordt een deel van de populatie gedood.

• De genetische variatie na de catastrofe is kleiner dan die van de oorspronkelijke populatie.
• Gebaseerd op toeval.

Founder effect

Een kleine groep uit een populatie emigreert en sticht een nieuwe populatie.

• De genetische variatie van de nieuwe populatie is kleiner dan die van de oorspronkelijke populatie.
• Gebaseerd op toeval.

Verschil met natuurlijke 

Verschil met natuurlijke selectie

Belangrijk verschil tussen wijzigingen in genetische variatie in een populatie door natuurlijke selectie en foundereffect/ flessenhals effect:

• Natuurlijke selectie is niet gebaseerd op toeval maar op verschil in fitness.
• Founder effect/ flessenhals effect zijn gebaseerd op toeval (genetic drift).

Doel 15.2

• Je hebt enkele evenwichtsvoorwaarden voor populatiegroottes geleerd
• Je hebt geleerd wat de kenmerken van een gradiëntecosysteem zijn
• Je hebt de eilandtheorie en zijn toepassing geleerd
• Je hebt geleerd welke effecten invloed hebben op de genetische diversiteit van een populatie

Begrippen 15.2

gradiëntecosysteem, eilandtheorie, founder effect, flessenhalseffect, genetic drift

Huiswerk

• Maak de opdrachten van 15.2
• kies je leerroute