Wat is literatuur?

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat is literatuur?

Lesdoelen 

1. Je kunt onderscheid maken tussen lectuur en literatuur;

2. Je weet welke kenmerken literaire boeken hebben;

3. Je kunt zelf nadenken over de literaire waarde van teksten;

4. Je kunt in boekopdrachten aangeven welke literaire waarde jij het boek toedicht. 

Geef kenmerken van literatuur

Muziekfragmenten

Luister naar de twee muziekfragmenten die je docent laat zien. Maak aantekeningen tijdens het luisteren: probeer na het fragment te verwoorden waar het liedje over gaat en probeer te beschrijven wat je opvalt aan de stijl. 

Waar gaat dit nummer volgens jou over?
Wat valt je op aan de stijl?

Waar gaat dit nummer volgens jou over?
Wat valt je op aan de stijl?

Tekening 1

Tekening 2

Voor welke tekening heb je meer technische vaardigheden nodig als tekenaar dan de andere?

1. 
2. 

Welke tekening heeft meer kans in een museum terecht te komen?

1. 
2. 

Welke tekening is mooier?

1. 
2. 

Tekst 1

Sint en Zwarte Piet zaten te bedenken

Wat ze jou nu eens zouden schenken

Sinterklaas is weer in 't land

En dat verstevigt de vriendschapsband

Dit is 't cadeau dat precies bij je past

Sint hoopt dat hij je daar blij mee verrast

Sint staat bekend om z'n goede smaak

En geschenken uitzoeken is z'n belangrijkste taak.

(v)lucht, 

Tim Hofman

Welk gedicht kostte waarschijnlijk meer schrijversmoeite?

1. Het sinterklaasgedicht
2. (v)lucht

Welk gedicht begint met een cliché?

1. Het sinterklaasgedicht
2. (v)lucht

Over welk gedicht denk je langer na?

1. Het sinterklaasgedicht
2. (v)lucht

Muziek - Dries

-Vaker zoiets gehoord
 -Makkelijk taalgebruik
-Makkelijk te begrijpen
 -Kostte wrs weinig tijd om het liedje te schrijven

-Puur amusement

Muziek - Maarten

-‘Nooit’ eerder gehoord

-Er is nagedacht over de gebruikte taal

-Kostte wrs veel tijd om te schrijven

 -Bedoeld om mensen na te laten denken

- Vaker zoiets gezien
-Makkelijke techniek

- Makkelijk te begrijpen

- Kostte wrs weinig tijd om de tekening te maken

- Puur ‘amusement’

- ‘Nooit’ eerder gezien

- Je moet beschikken over behoorlijk wat tekentechniek

- Kostte wrs veel tijd 

- Bedoeld om mensen na te laten denken

Lectuur

- Vaker zoiets gelezen
- Cliché taalgebruik
- Makkelijk te begrijpen
- Kostte wrs weinig tijd om te schrijven

- Puur ‘amusement’

Literatuur

- ‘Nooit’ eerder gelezen

- Je moet opletten tijdens het lezen
- Kostte wrs veel tijd om te schrijven

- Bedoeld om mensen na te laten denken

Wat zie jij hier?

Wat zie je hier?

Meerduidigheid

Meerduidigheid geeft aan dat mensen op meerdere manieren een tekst kunnen interpreteren.

De diepere boodschap

Wat wil een auteur de lezer vertellen?

Wil hij/zij je overtuigen?
Wil hij/zij je over een maatschappelijk vraagstuk laten nadenken? 
Wil hij/zij ontregelen?

Originele woordkeuze

“All animals are equal, but some animals are more equal than others.”

Vertaling: “Alle dieren zijn gelijk, maar sommigen zijn gelijker dan anderen.”

George Orwell, Animal-Farm, 1945

Opdracht verhaal Poep

Deze les ga je aan de slag met het verhaal Poep van Manon Uphoff (1995). Je docent leest het verhaal eerst voor.

Werk daarna samen met drie klasgenoten. Bepaal met elkaar welke literaire teksteigenschappen je in deze tekst kunt vinden (meerduidigheid, de diepere boodschap en de originele woordkeus en/of zinsstructuur).

Geef nogmaals kenmerken van literatuur.

Boekopdrachten

Zorg ervoor dat je in je boekopdracht duidelijk laat zien dat je weet wat literatuur is en wat de literaire waarde van je boek is. Daar moet je altijd over nadenken. 

Boekopdrachten

Bekijk nu in de ELO (onderdeel Literatuur) het keuzemenu voor boekopdrachten. 

Nulmeting schrijfvaardigheid

Schrijf een kort betoog over de waarde van literatuuronderwijs: waarom moeten leerlingen in het voortgezet onderwijs boeken lezen (of waarom moeten ze dat niet doen?)
Je betoog telt minimaal 250 woorden, maximaal 500. Probeer alles wat je in de onderbouw leerde over het schrijven van een betoog in praktijk te brengen. 

Argumenten vóór 'verplicht lezen'

Argumenten tegen 'verplicht lezen'

Opdracht leesniveaus

Jullie lezen vier fragmenten van verschillende boeken. Beoordeel (in viertallen) deze tekstfragmenten aan de hand van de zes literaire niveaus van Witte (2008). De beschrijving van de literaire niveaus is als hulpmiddel toegevoegd bij deze opdracht. Bij welk niveau zouden jullie het fragment onderverdelen en waarom? 

Leestijd

Bij welk niveau hoort fragment 1 en waarom?

Bij welk niveau hoort fragment 2 en waarom?

Bij welk niveau hoort fragment 3 en waarom?

Bij welk niveau hoort fragment 4 en waarom?