H3 1.3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H 1.3

Van ruilen komt geen huilen

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen waarom en wanneer we ruilen
• Je kunt uitleggen wat specialiseren is (en dat je daarvoor moet kunnen ruilen)

Beschrijf wat je ziet

Vorige les

Budgetlijn - Hoe verschuift die?

• Tip: teken de antwoorden in een grafiek. Budget € 40, prijzen broodjes € 4 en water € 2.
  
• Wat gebeurt er met de budgetlijn als de prijzen dalen met hetzelfde bedrag, bv. met 1 euro? 
• Wat gebeurt er met de lijn als de prijzen dalen met hetzelfde percentage, bv. met 50%? 

Wat is welvaart?

Schrijf 3 minuten alles op waar je aan denkt bij welvaart

Welvaart bij economie

De mate waarin we in onze behoeften kunnen voorzien (met de beperkte middelen die we hebben)

Als we in meer behoeften kunnen voorzien > hogere 'welvaart'

• Hoe meer we produceren, hoe beter het met ons gaat?
• Brede welvaart, welvaart in ruime zin, welzijn > zegt meer over ons geluk?

Ruilen

Welvaart > hoger als we in meer behoeften kunnen voorzien.

Als je veel van iets hebt, wil je een deel daarvan ruilen om ook in 

een andere behoefte te voorzien.

In je groepje:

• Wat is iets dat je graag zou willen hebben?
• Wat heb je zelf genoeg van, dat je het wel wil ruilen?
• Ruilverhouding?

Ruilen

Welvaart > hoger als we in meer behoeften kunnen voorzien.

Als je veel van iets hebt, wil je een deel daarvan ruilen om ook in 

een andere behoefte te voorzien.

Wanneer ontstaat er een ruil?

• Wederzijds voordeel (afhankelijk van ruilverhouding)
• De transactiekosten zijn lager dan het voordeel van de ruil 

Eigendomsrecht

Je kan alleen iets ruilen als je er eigenaar van bent.

Hoe weten we dat je de eigenaar bent?

Van een schooltas, jullie huis, een geschreven verhaal, een uitvinding?

• Kassabon
• Koopakte (door de notaris opgesteld)
• Auteursrecht (automatisch op alles wat je schrijft)
• Patent/octrooi (aanvragen voor een nieuwe uitvinding)
• Laatste twee > intellectuele eigendomsrechten

Transactiekosten

Kosten die gemaakt worden om een ruil (soms met een contract) tot stand te brengen.

• 'Kosten' zijn niet alleen euro's, bv. ook moeite die je moet doen, tijd die het kost
• Instituties zijn organisaties die een ruil vergemakkelijken, die dus de transactiekosten verlagen

Specialiseren

Geen ruil > ieder moet eigen behoefte produceren. 

• Specialiseren in iets waar je goed in bent en dan met andere mensen ruilen 
• Dan kan je in meer verschillende behoeften voorzien

Video Specialiseren (Engels ondertiteld)

Video: als je rijk wil worden door te specialiseren, moet je VEEL produceren. 2x kijken

• 1e keer, opdracht: wat hoor/zie je (midden video) over arbeidsproductiviteit > hoe wordt die hoger?
• 2e keer, opdracht: hoe kijk je naar de video als je verder kijkt dan geld verdienen? (gelukkige werknemers, gezond milieu, grondstoffenverbruik)

Specialiseren

Wat is specialisatie?

• Iemand doet waar hij of zij  goed in is: arbeidsverdeling

Wat is schaalvergroting?

• Je maakt meer van hetzelfde (je produceert op grotere schaal), gaat sneller/goedkoper dan bij verschillende dingen

Wat is arbeidsproductiviteit?

• Productie van een persoon in een bepaalde tijd

Arbeidsproductiviteit

Arbeidsproductiviteit (APT) > de productie per werknemer in een bepaalde tijdseenheid. 

APT stijgt > in dezelfde tijd meer verdienen. Door:

• specialisatie/arbeidsdeling
• scholing
• gebruik van techniek