Les 5: Hst 2 Leerbrief Crisis - Ruilen

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Module 1, Hoofdstuk 2:

Van ruilen komt geen huilen

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen waarom en wanneer we ruilen
• Je kunt transactiekosten herkennen en de gevolgen voor de ruil inschatten
• Je kunt uitleggen wat specialiseren is waarom bedrijven dit belangrijk vinden

Beschrijf wat je ziet

Vorige les

Herhalingopdracht budgetlijn

• Tip: teken de antwoorden in een grafiek. Budget € 40, prijzen broodjes € 4 en water € 2.
  
• Wat gebeurt er met de budgetlijn als de prijzen dalen met hetzelfde bedrag, bv. met 1 euro? 
• Wat gebeurt er met de lijn als de prijzen dalen met hetzelfde percentage, bv. met 50%? 
• Eerst zelfstandig, dan antwoorden vergelijken in tweetallen

Afsluitende opdracht bugetlijnen

• Maak opgave 5 van paragraaf 1.2

Wat is welvaart?

Schrijf 3 minuten alles op waar je aan denkt bij welvaart

Wat is welvaart volgens jou? Schrijf alles op waar je aan denkt

Welvaart bij economie

De mate waarin we in onze behoeften kunnen voorzien (met de beperkte middelen die we hebben)

Als we in meer behoeften kunnen voorzien > hogere 'welvaart'

• Hoe meer we produceren, hoe beter het met ons gaat?
• Brede welvaart, welvaart in ruime zin, welzijn > zegt meer over ons geluk?

Ruilen

Welvaart > hoger als we in meer behoeften kunnen voorzien.

Als je veel van iets hebt, wil je een deel daarvan ruilen om ook in 

een andere behoefte te voorzien.

In je groepje:

• Wat is iets dat je graag zou willen hebben?
• Wat heb je zelf genoeg van, dat je het wel wil ruilen?
• Ruilverhouding?

Waar gingen de afgelopen 2 lessen over?

Wat is het verschil tussen schaarste en schaarse goederen/producten

Paragraaf 1.3

* Opgave 6

Welke combinatie van oorzaken kan de verandering van de budgetlijn van I naar II tot gevolg hebben? Verklaar je antwoord.

Paragraaf 1.3

• Maak opgave 2, 5 en 7

Ruilen

Als je veel van iets hebt, wil je een deel daarvan ruilen om ook in 

een andere behoefte te voorzien.

Wanneer ontstaat er een ruil?

• Wederzijds voordeel (afhankelijk van ruilverhouding)
• De transactiekosten zijn lager dan het voordeel van de ruil 

Transactiekosten

Kosten die gemaakt worden om een ruil/deal (soms met een contract) tot stand te brengen.

• 'Kosten' zijn niet alleen euro's, bv. ook moeite die je moet doen, tijd die het kost
• Instituties zijn organisaties die een ruil vergemakkelijken, die dus de transactiekosten verlagen

Voorbeelden Transactiekosten

Bedenk in tweetallen een aankoop (ruil) met hele lage transactiekosten. Benoem bij je uitleg de hiervoor besproken voorbeelden van transactiekosten

Transactiekosten

• Maak opdracht 4 en 6 (paragraaf 2.2)

Eigendomsrecht

Je kan alleen iets ruilen als je er eigenaar van bent.

Hoe weten we dat je de eigenaar bent?

Van een schooltas, jullie huis, een geschreven verhaal, een uitvinding?

• Kassabon
• Koopakte (door de notaris opgesteld)
• Auteursrecht (automatisch op alles wat je schrijft)
• Patent/octrooi (aanvragen voor een nieuwe uitvinding)
• Laatste twee > intellectuele eigendomsrechten

Programma

• Opgave budgetteren paragraaf 1.2
• Korte uitleg 1.3
• Klassenexperiment
• Procententoets 

Je verdient €12,37 per week. Hoeveel verdien je per maand?

1. € 55,67
2. € 49,48
3. € 53,52
4. € 50,00

Maak opgave 12 van paragraaf 1.2

Waarom ruilden mensen in de tijden van boeren en jagers?

Waarom ruilen mensen nu?

Wat zijn de voordelen van indirecte ruil in ons dagelijks leven?

Klassenexperiment

Specialiseren

Geen ruil > ieder moet eigen behoefte produceren. 

• Specialiseren in iets waar je goed in bent en dan met andere mensen ruilen 
  
  
• Dan kan je in meer verschillende behoeften voorzien

Waarom verbeterde de arbeidsproductiviteit eerst en daalde deze daarna weer?

Video Specialiseren (Engels ondertiteld)

Video: als je rijk wil worden door te specialiseren, moet je VEEL produceren. Opdracht in tweetallen. 

Taakverdeling:

• Leerling 1, opdracht: wat hoor/zie je (midden video) over arbeidsproductiviteit > hoe wordt die hoger?
• Leerling 2, opdracht: hoe kijk je naar de video als je verder kijkt dan geld verdienen? (gelukkige werknemers, gezond milieu, grondstoffenverbruik)

Paragraaf 1.3 - Werktijd tijdens les

Maak opgave 12 en 13

Specialiseren

Wat is specialisatie?

• Iemand doet waar hij of zij  goed in is: arbeidsverdeling

Wat is schaalvergroting?

• Je maakt meer van hetzelfde (je produceert op grotere schaal), gaat sneller/goedkoper dan bij verschillende dingen

Wat is arbeidsproductiviteit?

• Productie van een persoon in een bepaalde tijd

Arbeidsproductiviteit

Arbeidsproductiviteit (APT) > de productie per werknemer of per bepaalde tijdseenheid. 

APT stijgt > in dezelfde tijd meer verdienen. Door:

• specialisatie/arbeidsdeling
• scholing
• gebruik van techniek

Aan de slag - Paragraaf 2.3

Paragraaf 2.1
Opdracht 1 en 2

Paragraaf 2.2
Opdracht 4 en 6

Paragraaf 2.3
Opdracht 1, 3 en 5