4.2 De industriële samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

4.2 De industriële samenleving 

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen hoe de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders waren.
  
• Je kunt uitleggen wat een klassenmaatschappij is en hoe die verschilde van een standensamenleving.
• Je kunt enkele belangrijke uitvindingen noemen die in de 19e eeuw werden gedaan.
  
• Je kunt uitleggen hoe de wetenschap zich in de 19e eeuw ontwikkelde.

Werkomstandigheden

• Saai en/of gevaarlijk werk
• Lange dagen (14 uren)
  
• Lage lonen
• Geen rechten
  

Videofragment Daens

Hierop moet je letten tijdens de video:

In welke omstandigheden leefde men.
Speelt geloof een belangrijke rol in het leven?

Leefomstandigheden

• Kleine en slechte woningen onder de schoorstenen van de fabrieken
• Veel gezinsleden
• Slecht voedsel
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC

Leefomstandigheden

• Hoge kindersterfte (arbeidersvrouwen gaven geen borstvoeding).
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC.


• Drankmisbruik

De klassenmaatschappij

• Door het kapitalisme veranderde de samenleving.
• De standensamenleving verdween: geestelijken en adel waren niet meer zo belangrijk. 

Klassenmaatschappij

Communicatie

• Trein vervangt postkoets

• Brief wordt (soms) vervangen door telegrafie...

• ... en telefoon vervangt telegrafie

• De snelheid van het leven neemt toe

Nieuwe uitvindingen

Er worden in de 19e eeuw veel nieuwe dingen uitgevonden.

Die nieuwe uitvindingen zijn vaak heel duur.

Daarom kunnen alleen rijke mensen ze kopen.

Alexander Bell vindt in 1876 de telefoon uit. 

Je kunt daarmee via een draad praten met iemand die ver weg is. 

In 1879 vindt Edison de gloeilamp uit.

Die geeft meer licht dan een kaars of olielamp.

Je hebt er wel elektriciteit voor nodig.

Dat is heel duur. 

In 1877 bedankt Edison de fonograaf. 

Je kunt met een fonograaf muziek afspelen.

In 1888 wordt de muziek op een plaat gezet.

Die kun je afspelen op een grammofoon. 

In de 19e eeuw gingen geleerden meten en tellen, net als in het natuuronderzoek. 

Zo ontstonden allerlei nieuwe wetenschappen.

Een daarvan was de economie, de studie van het maken, ruilen en verbruiken van goederen en diensten. De basis hiervan werd gelegd toen de Schot Adam Smith een boek publiceerde over de oorzaken van welvaart. Volgens hem groeide de welvaart het meest als het bestuur niet te veel ingreep in de economie. In de 19e eeuw bouwden anderen voort op zijn inzichten. Zo ontstond een zelfstandige economische wetenschap. Andere nieuwe wetenschappen waren de sociologie (de studie van hoe de samenleving werkt), de psychologie (de studie van hoe de menselijke geest werkt) en de psychiatrie (de studie van geestesziektes).

Een van de grootste wetenschappelijke doorbraken vond plaats in het onderzoek naar de natuur. In 1859 kwam de Britse bioloog Charles Darwin met zijn evolutietheorie. Hij legde uit hoe plant- en diersoorten, dankzij kleine variaties binnen de soort, zich steeds weer aanpassen aan de omstandigheden. Zo kon hij de evolutie verklaren, de ontwikkeling van simpele eencelligen tot complexe dier- en plantsoorten. Zijn leer, het darwinisme, vormt sindsdien de basis van de moderne biologie.

Ten slotte werd ook de geschiedschrijving wetenschappelijker. Geschiedenisboeken waren er al in de oudheid. Maar in de 19e eeuw werden historici veel preciezer. Er kwamen strenge regels, bijvoorbeeld om de betrouwbaarheid van bronnen vast te stellen. Geschiedenis werd een apart vak aan de universiteit. Datzelfde gold voor de archeologie, de bestudering van oude culturen aan de hand van stoffelijke overblijfselen.

Een geheugenspelletje....

In de 19e eeuw gingen geleerden meten en tellen, net als in het natuuronderzoek. 

Zo ontstonden allerlei nieuwe wetenschappen.

Een daarvan was de economie, de studie van het maken, ruilen en verbruiken van goederen en diensten. De basis hiervan werd gelegd toen de Schot Adam Smith een boek publiceerde over de oorzaken van welvaart. Volgens hem groeide de welvaart het meest als het bestuur niet te veel ingreep in de economie. In de 19e eeuw bouwden anderen voort op zijn inzichten. Zo ontstond een zelfstandige economische wetenschap. Andere nieuwe wetenschappen waren de sociologie (de studie van hoe de samenleving werkt), de psychologie (de studie van hoe de menselijke geest werkt) en de psychiatrie (de studie van geestesziektes).

Een van de grootste wetenschappelijke doorbraken vond plaats in het onderzoek naar de natuur. In 1859 kwam de Britse bioloog Charles Darwin met zijn evolutietheorie. Hij legde uit hoe plant- en diersoorten, dankzij kleine variaties binnen de soort, zich steeds weer aanpassen aan de omstandigheden. Zo kon hij de evolutie verklaren, de ontwikkeling van simpele eencelligen tot complexe dier- en plantsoorten. Zijn leer, het darwinisme, vormt sindsdien de basis van de moderne biologie.

Ten slotte werd ook de geschiedschrijving wetenschappelijker. Geschiedenisboeken waren er al in de oudheid. Maar in de 19e eeuw werden historici veel preciezer. Er kwamen strenge regels, bijvoorbeeld om de betrouwbaarheid van bronnen vast te stellen. Geschiedenis werd een apart vak aan de universiteit. Datzelfde gold voor de archeologie, de bestudering van oude culturen aan de hand van stoffelijke overblijfselen.

Vul de ontbrekende woorden in....

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Aan de slag! 

• Lees paragraaf 4.2
• Maken opdracht 6, 7, , 9, 10, 12 & 15