Hoofdstuk 3: Verhalen en verhuizingen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 3

Verhalen en Verhuizingen 

Wat leerde ik dit hoofdstuk?

• over verstedelijking, besturen, bestuursvormen, cultuur en handel in het oude Griekenland
  
• wat het begrip 'hellenisme' betekend 
• 4 soorten klimaten 
• over platentektoniek en 3 typen vulkanisme 
• wat het begrip 'romanisering' betekend 
• over verstedelijking, besturen, bestuursvormen, cultuur en religie in het Romeinse Rijk 
• over grenzen, migratie en volksverhuizingen in het Romeinse Rijk
  
• over het verval van het Romeinse Rijk    n in het Romeinse Rijk
  
• over het verval van het Romeinse Rijk

Ik leerde...

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• wat de Frankische Expansie is en wie daarin een belangrijke rol speelden
• wie Karel de Grote is en hoe hij zijn rijk bestuurde
• wat het feodalisme is 
• wat kerstening is 
• hoe de Islam is ontstaan en welke personen en stromingen er belangrijk zijn in deze religie
• over het Arabische Rijk 
• wat terpen en dijken zijn 
• wie de vikingen zijn 
• over de reizen van de vikingen 

Ik leer...

Monniken en Ridders: 500-1000

Koning Arthur: geschiedenis of een legende? 

Hierna komt een filmpje dat bij deze vraag hoort. 

§1 Franken: oorlog en god 

De Frankische Expansie 

Frankische Expansie: Clovis  

Eerste Frankische Koning:  Clovis (482-511)

Clovis stichtte een dynastie: de Merovingers

De Merovingers heersten over 'Gallië'

Na de dood van Clovis viel de dynastie door een machtsstrijd over de erving van het rijk

Ze waren het eerste Germaanse volk dat zich bekeerden tot het Christendom

Het rijk van de Merovingers.

Frankische Expansie: Karel Martel 

Eerste Karolingische Koning:  Karel Martel 

Karel Martel was de opa van Karel de Grote

Hij versloeg de Arabieren in 732 bij Poitiers

Frankische Expansie na de val van het West-Romeinse rijk 

 De boeren in West-Europa konden niet meer gebruik maken van de Romeinse munten, technieken, infrastructuur en bescherming, dus...

Lagere arbeidsproductiviteit

Daling vraag en aanbod voedsel 

Meer lokale ruilhandel

Het hofstelsel 

Autarkisch (zelfvoorzienend) leven

Verdeling van het oude Romeinse rijk in koninkrijken/ streken

Hofstelsel

De koning verdeeld zijn land in streken waar hij een landheer plaatst. De landheer

verhuurd het land aan de boeren in ruil voor bescherming. De boeren verbouwden het land en geven hun landheer een deel van de oogst.

Even voorstellen: Karel de Grote

Karel de Grote: reizen en uitlenen

Karel de Grote reisde van palts naar palts om controle te houden over zijn enorme rijk

Palts: grensgebieden 

Er was sprake van feodalisme/ 

het leenstelsel

Besturende taken werden overgedragen aan hertogen 

en graven   

In Nijmegen was een 'palts' gebouwd waar Karel de Grote in kon verblijven!

Merovingers

Eerste Frankische Koning

Het Heilige Roomse Rijk

Eerste Karolingische vorst

Eerste Christelijke koning

'Zwerverkoning'

Versloeg de invallende Arabieren bij Poitiers

Feodalisme

Van links naar rechts: Clovis, Karel Martel en Karel de Grote. Wat past bij welke koning? 

Het Feodalisme 

Boeren

Heren

Koning

• Land verbouwen 
• Met de opbrengst van het land de heren voeden

• Trouw zweren aan de koning
• Ridders leveren aan de koning
• Boeren beschermen 

• Heren gebieden laten besturen
• Het rijk beschermen 

Groei van de macht van de kerk: Monniken en ridders

Germaanse stammen kenden natuurgodsdienst

Frankische monniken trokken er in de vroege Middeleeuwen op uit om heidense stammen te bekeren tot het Christendom 

In oorlogen tegen andere volkeren werden mensen ook gedwongen zich te bekeren (kerstening)

Er wordt op de afbeelding een Germaanse toverspreuk gedaan om een paard te genezen. 

De kerstening van Zwolle

§2 De Islam 

Wat weet jij al over de Islam?

Wat weet jij al
over de Islam?

Moslims in de wereld. 

Profeet Mohammed  

De profeet Mohammed (570-632) was een handelaar. Hij vertelde dat hij op een nacht de stem van de engel Gabriël hoorde die hem zei het woord van Allah te verspreiden. De verhalen die Mohammed vertelde werden na zijn dood opgeschreven in de Koran. De nieuwe godsdienst werd de Islam genoemd. Mohammed is de belangrijkste profeet en Mekka de heiligste plaats. 

Voor een moslim is de al-Masjid al-Haram, de moskee met de Ka'aba, de belangrijkste plaats op aarde.

Twee belangrijke Islamitische stromingen   

Soennisme 

Sjiisme

De opvolger van de profeet Mohammed is gekozen:  de schoonvader van Mohammed (Abu Bakr). 

Momenteel is 90% van de Moslim bevolking, Soennitisch.

Mohammed koos zelf zijn opvolger: 

zijn neef Ali ibn Aboe Talib

Het Arabische Rijk 

In 630 veroverde Mohammed als leider de stad Mekka

Grote gebieden in het Midden-Oosten weren veroverd met Islam als hoofdgodsdienst en Arabisch als hoofdtaal

Een groot deel van Spanje en Portugal werd ook veroverd maar de opmars in Europa stopte bij de Slag bij Poitiers 

De Arabische cultuur, godsdienst en kennis werd door het hele rijk verspreid 

Dit is een foto van de Mezquita moskee/ cathedraal in Cordoba, Spanje. De bouw is gestart in 784 

De opmars van het Arabische Rijk

§3 De strijd tegen het water 

De fases in de strijd tegen het water

Terpengeneraties

Bedijking

• Rond 500 v.Chr. begon men met het aanleggen van heuvels
• Op deze heuvels werden huizen gebouwd of boerderijen aangelegd

• Terpen bleken niet goed genoeg dus  rond 700 begonnen mensen met het aanleggen van dijken om het land te beschermen tegen overstromingen

Nederland zonder dijken

Waar woon jij?

Als je naar de kaart kijkt op de vorige slide:
zou jouw woonplek in Nederland nog bestaan zonder dijken?

Als je naar de kaart kijkt op de vorige slide:

zou jouw woonplek in Nederland nog bestaan zonder dijken?

Ja

Nee

§4 Vikingen in Europa 

Vikingen: de eerste ontdekkingsreizigers

De Vikingen waren een Germaans volk en kwamen oorspronkelijk uit het huidige Denenmarken, Noorwegen en Zweden

Ze leefden vooral van het jagen, verzamelen en van de landbouw. Wegens gebrek aan vruchtbare grond, waren ze genoodzaakt om nieuw land te gaan ontdekken 

De Vikingen hebben verschillende expedities ondernomen, op zoek naar nieuw bruikbaar land  

De Viking Erik de Rode heeft als eerste het huidige ‘Groenland’

ontdekt, toen hij verbannen was uit Noorwegen. Jaren later keerde hij terug om kolonisten te lokken: hij vertelde dat hij een ‘groen land’ had gevonden, terwijl Groenland destijds onder een dik pak ijs lag.

Toen de Vikingen in 911 weer Parijs wilden plunderen, had de koning een

ander idee. Hij gaf de Vikingen toestemming om

zich bij de monding van de Seine te vestigen.

Het Vikingshoofd Rollo werd zijn vazal. Als hertog werd hij onderdeel van het feodale systeem.

Zijn leengebied kreeg de naam Normandië, dat

tegenwoordig nog steeds zo genoemd wordt!

Waarom zouden scandinavische viking- kolonisten
zich snel aangetrokken voelen tot een land
dat 'groenland' heet?

Waarom zouden Scandinavische Viking- kolonisten

zich snel aangetrokken voelen tot een land

dat 'Groenland' heet?

Vikingen in Nederland

Vikingen in Nederland 

Dorestad was tijdens de 8e en 9e eeuw een belangrijke handelsstad van noordwest Europa. Karel de Grote die destijds koning was van het Rijk der Franken, had de regie over Dorestad en kreeg te maken met de Vikingen!

Dorestad

Karel de Grote en de vikingen

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat vind je nog lastig?

Wat leerde ik dit hoofdstuk?

• wat de Frankische Expansie is en wie daarin een belangrijke rol speelden
  
• wie Karel de Grote is en hoe hij zijn rijk bestuurde
  
• wat het feodalisme is
  
• wat kerstening is
  
• hoe de Islam is ontstaan en welke personen en stromingen er belangrijk zijn in deze religie
  
• over het Arabische Rijk
  
• wat terpen en dijken zijn
  
• wie de vikingen zijn
  
• over de reizen van de vikingen 

Ik leerde...

Waar komen de afbeeldingen vandaan?

https://britishheritage.com/history/legend-king-arthur 

Ricardo Cruz https://unsplash.com/photos/P8LZaU52NME

Nik Shuliahin- https://unsplash.com/photos/JOzv_pAkcMk 

https://en.wikipedia.org/wiki/Merovingian_dynasty 

Joost Crop https://unsplash.com/photos/30ZhQoT-8I4

Sigmund https://unsplash.com/photos/uiPt3BApz8g

Victoriano Izquierdo- https://unsplash.com/photos/HoevDVvxInw 

Ali Arif Soydaş https://unsplash.com/photos/uwzPks8CE3k

Dimitry B https://unsplash.com/photos/uDl5opHop7E

Daniel Morris https://unsplash.com/photos/v1_0vywMyOQ

https://www.historyhit.com/who-was-charles-martel/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Clovis_I

https://allinnet.info/history/the-battle-of-poitiers-fighting-that-determined-the-fate-of-christian-europ

https://stringfixer.com/nl/Feudalisme/

https://wikikids.nl/Leenstelsel

https://historiek.net/het-spaans-moorse-erfgoed/133152/

https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Bestand:World_Muslim_Population_Map.png

https://www.britannica.com/topic/Viking-people

https://historische-figuren.webnode.nl/tijdvakken/monniken-en-ridders/erik-de-rode/

https://en.wikipedia.org/wiki/Rollo

https://frisiacoasttrail.blog/2020/10/26/dorestat/

https://docplayer.nl/44454176-Op-zoek-naar-dorestad.html

https://www.dorestadonthuld.nl/H9.html 

https://historiek.net/koning-clovis-koning-franken/69866/

https://mijngelderland.nl/inhoud/routes/nijmegen-oudste-stad-van-nederland/palts-van-karel-de-grote

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7c/Feodale_pyramide.png

https://stringfixer.com/nl/Germanic_religion_%28aboriginal%29

https://www.canonvannederland.nl/nl/overijssel/salland/zwolle/de-kerstening

Bruno van der Kraan https://unsplash.com/photos/v2HgNzRDfII

Girl with red hat https://unsplash.com/photos/J2uXSi8tHrE

https://www.joostdevree.nl/shtmls/terp.shtml

https://erfgoedstem.nl/events/congres-waterbeheersing-nederland-middeleeuwse-en-nieuwe-tijd/

https://frisiacoasttrail.blog/2020/10/26/dorestat/

https://www.dorestadonthuld.nl/H9.html

https://onh.nl/verhaal/vikingen-in-nederland

Lukas Hron - https://unsplash.com/photos/sHcRZ1erlUs

Tucker Monticelli - https://unsplash.com/photos/pQTC0_DB4WU 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Strijd_tegen_het_water