Les 2: Kloosters

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Les 2: Kloosters

Een dag in een klooster

Vroege Middeleeuwen (± 500 - 1100)

• Romeinse cultuur wordt in kerken en kloosters bewaard. Taal van de kerk is Latijn.
  
• Ora et labora = bidden en werken.
  
• Monniken houden zich vooral bezig met studie en 

schrijfarbeid.

• Overschrijven van klassieke manuscripten
  en christelijke geschriften.

• Maar ook: werkplaatsen voor beeldhouwwerk / edelsmeedwerk. Originaliteit en realisme zijn daarbij niet belangrijk.
  
• Kloosters liggen afgelegen, zijn zelfvoorzienend, weinig contact met anderen.
• Feitje: leren in de vroege middeleeuwen was alleen weggelegd voor geestelijken!
  

Book of Kells, 9e eeuw

Cluniacenzers

• Eerste kloosterorde gesticht in 6e eeuw door Benedictus in Italië.
  
• Strenge geloofsregels: leven in armoede, gehoorzaam zijn, in ongehuwde staat leven.
  
• Dagelijks leven van een kloosterling bestaat uit bidden en arbeid (op het land of in scriptorium).
  
• Meest invloedrijke orde.
  

Hildegard von Bingen (1098-1179)

• Uit de Benedictijner orde. Sticht eigen vrouwenklooster.
  
• Schreef teksten over geloof, filosofie en medicijnen.
  
• Schilderde en illustreerde, was muzikante, critica en predikte.
  
• Eén van de eerste componisten die we bij naam kennen!
  

Benedictijner orde

Late Middeleeuwen (± 500 - 1100)

• Kloosters hebben een beschermende en verzorgende functie.
  
• Meer contact met het volk.
  
• Kerk- en kathedraalscholen onderwijzen de 7 artes liberales*.
  
• Leven van giften van de burgerij en verlenen in ruil daarvoor 

diensten aan de stad.

• Kloosters liggen vaker bij dorp/stad.
  

* 7 vakken die de basis van universitair onderwijs vormden: (Grammatica / Logica / Retorica / Aritmetica / Geometrie / Musica / Astronomia).

Cluniacenzers

• orde ontstaan (± 900) in Cluny (Fr.)
• volgen de regel van Benedictus 
  
• kloosters bij bewoond gebied
• veel schenkingen/giften


• pracht en praal = versiering


• Abt Suger visie: 'de kerk is de afbeelding van de hemel. De mensen moeten in een rijk versierde kerk het Goddelijke ervaren.'

Architectuur is uitbundig:

• torens
• beeldhouwwerken 
• portaal reliëfs 
• schitterende erediensten met rijkversierde gewaden, wierrookvaten, glas in lood

Cluniacenzers

Cluniacenzers

• orde gesticht door Bernardus van Clairvaux rond 1100



• volgt regel van Benedictus maar tegen rijkdom van Cluny
• versobering: (versiering leidt af van discipline/roeping)
• leven in afzondering, in harmonie met natuur

• Architectuur is sober (geen torens / beeldhouwwerken)
• geen schilderingen op muren of gewelf

Cisterciënzers

Gewetensvraag:

Als je móést kiezen, zou je dan liever een Cluniacenzer

of een Cisterciënzer monnik zijn? Waarom?

Video

https://schooltv.nl/video/de-boekdrukkunst-belangrijke-uitvinding-uit-de-middeleeuwen/

Opdracht

Beantwoord de volgende vragen aan het eind van deze LessonUp:

1. Welke functies heeft een klooster?

2. Wie wonen / leven er in een klooster en hoe ziet hun leven eruit?

3. Welke kloosterordes zijn er (chronologisch noteren) en wat is kenmerkend aan elke orde?

1. Welke functies heeft een klooster? Geef een korte toelichting.

2. Wie wonen/leven er in een klooster en hoe ziet hun leven eruit?

3. Welke kloosterordes zijn er (chronologisch noteren) en wat is kenmerkend aan elke orde?

Klaar?

Begin aan je huiswerk:

LZ TB blz. 22, 23, 26

M WB opdr. 5, 9, 10 (blz. 16)