H2 Paragraaf 4: Strafrecht: de rechtszaak

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

HOOFDSTUK 2                          RECHTSSTAAT

Leerdoelen

Wat gebeurt er als een strafzaak bij de rechter komt? Wat willen we met straffen bereiken?

Begrippen: 

kantonrechter, politierechter, meervoudige kamer, terechtzitting, gerechtshof, Hoge Raad, straffen

Dagvaarding

Voorafgaand aan een terechtzitting krijgt een verdachte een dagvaarding thuisgestuurd met daarin:

- het feit waarvan de persoon verdacht wordt (tenlastelegging)

- het tijdstip en de plaats van de zitting 

Wie zit waar?

1. Hamer
   
2. Bode
   
3. Publiek
   
4. Parketpolitie
   
5. Pers
   
6. Slachtoffer
   
7. Verdachte
    
8. Advocaat
   
9. Officier van justitie
   
10. Rechters
    
11. Griffier
    
12. Getuige
    
13. Afbeelding
    
14. Linkerdeur: ingang voor officier van justitieRechterdeur: ingang voor rechters

Stappen tijdens een strafzitting (1/2)

1. Opening: De identiteit van de verdachte wordt vastgesteld en hij krijgt uitleg over het verloop van de rechtszaak.

2. Tenlastelegging: De officier van justitie leest de aanklacht voor.

3. Onderzoek:

- De rechter stelt vragen aan de advocaat, verdachte, eventuele getuigen en officier.

        >Getuigen moeten beloven de waarheid te spreken. Als ze dit niet doen plegen ze               meineed.

        >Verdachten zijn niet verplicht de waarheid te spreken en hebben zwijgrecht.

- De rechter controleert of bewijs rechtmatig is verkregen.

-  De rechter kijkt naar persoonlijke omstandigheden van verdachte en zijn eventuele            strafblad.

Stappen tijdens een strafzitting (2/2)

4. Requisitoir: De officier van justitie geeft aan waarom de verdachte schuldig is en vraagt de rechter om een bepaalde straf (de strafeis).

5. Pleidooi: Advocaat houdt pleidooi waarin hij verdachte verdedigt. Hij zal om vrijspraak of een lagere straf vragen.

6. Laatste woord: De verdachte mag als laatste zijn excuses aanbieden of zijn onschuld proberen te bewijzen.

7. Vonnis: De rechter doet zijn uitspraak.

Waarom straffen we?

> wraak en vergelding

> afschrikking

> voorkoming van eigenrichting (zelf wraak nemen)

> resocialisatie (heropvoeding)

> beveiligen samenleving

Soorten straffen

1. Vrijheidsstraf : maximaal levenslang 

2. Taakstraf : leerstraf of werkstraf

3. Geldboete : in NL maximaal  €820.000

4. Bijkomende straffen : altijd in combinatie met andere straffen (ontzegging rijbevoegdheid, of beroep)

In principe is levenslang in Nederland ook daadwerkelijk levenslang. De enige manier om vrij te komen is via een herziening of herbeoordeling. In 2017 is nieuw beleid ingevoerd. Elke levenslanggestrafte krijgt na 25 jaar een herbeoordeling

Voorwaardelijke straf

Een straf kan (gedeeltelijk) voorwaardelijk worden opgelegd.

Hier geldt altijd een proeftijd.

De straf wordt alleen uitgevoerd als de veroordeelde binnen de proeftijd opnieuw in de fout gaat.

Strafrechtelijke maatregelen

• Terbeschikkingstelling (TBS): behandeling van psychisch zieke daders waarbij de kans op herhaling groot is.
  
• Onttrekking aan het verkeer: Goederen worden in beslag genomen. Bijvoorbeeld: gestolen auto’s, wapens en drugs.
  
• Ontneming wederrechtelijk voordeel: Criminele winsten moeten worden teruggevorderd. Dit noemen we de ‘Pluk ze’-maatregel.
  
• Schadevergoeding aan het slachtoffer.
   

Strafrecht voor minderjarigen

• Kinderen jonger dan 12 jaar zijn niet strafbaar.
  
• Lichte misdrijven gaan naar Bureau Halt.
  
• Voor zware misdrijven kun je maximaal twee jaar jeugddetentie krijgen. Hierbij wordt ook gewerkt aan resocialisatie.