2.4 Additie en substitutie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

2.4 Additie en substitutie

Deze les

• Uitleg naamgeving halogenen, alcoholen en amines
• Maken 41 t/m 44
• Uitleg additie en substitutie
• Lezen 2.4
• Maken 46C t/m 49

Leerdoelen

• Je leert de naamgeving van halogenen, alcoholen en amines kennen;
• Je leert twee typen reacties kennen aan koolstofverbindingen:

- additie

- substitutie

• Je kan de verschillende reacties herkennen en reactievergelijkingen hiervan opstellen in structuurformules.

Halogeenalkanen

• Een alkaan (of alkeen) kan ook halogeen-atomen hebben als zijgroep. 
• Halogenen zijn: broom, jood, chloor, fluor.
• Geef ook hier de zijgroepen nummers en evt. telwoorden.
• Bijv. tetrachloormethaan (nummers hier niet nodig).

Alcoholen (alkanolen)

• Naam = stam + ol
• Binas 66D (eerste deel)
• Voorbeelden: ethanol (links) en propaan-1-ol (rechts)

Amines (alkaanamines)

• Naam = stam + amine
• Binas 66D (eerste deel)
• Voorbeeld: methaanamine

Amine en alcohol samen

• Als er zowel een alcoholgroep als een aminogroep aanwezig zijn, komt er het voorvoegsel 'amino-' i.p.v. het achtervoegsel '-amine'.
• Voorbeelden: 2-aminopropaan-1-ol (links) en 3-aminopropaan-1-ol (rechts).

Structuurformules tekenen

• De H-atomen aan de C mag je weglaten mits je streepjes neerzet.

• De H-atomen aan een N of O moeten altijd worden weergegeven!

Geef de naam van het molecuul.

Geef de systematische naam.

Geef de systematische naam.

Geef de systematische naam.

Even oefenen

• Maak vragen 41 t/m 44

Voorbeelden additie

Additie van broom

• Met broomwater, Br2 (aq), kun je dubbele bindingen aantonen.
• Broomwater heeft een bruine kleur (Binas 65B), na additie is er geen broom meer aanwezig en verdwijnt de bruine kleur.

1. Geef de reactievergelijking van de additie van waterstofbromide (HBr) aan propeen in structuurformules.
2. Geef de systematische naam van het product.
3. Geef de structuurformule van het isomeer dat kan ontstaan.

Substitutie

• 'To substitute' = iets vervangen
• Twee beginstoffen geeft 2 producten o.i.v. UV-straling.
• Waterstofatomen worden vervangen door halogeen-atomen.

Voorbeelden substitutie

Geef de reactievergelijking van de substitutie van propaan met broom, waarbij 2 H-atomen worden vervangen. Gebruik structuurformules.

Even oefenen

• Maak vragen 46C t/m 49