2.3 Additie en substitutie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

2.3 Additie en substitutie

Deze les

• Uitleg naamgeving alcoholen en amines
• Maken 37 t/m 39, 41, 42B
• Uitleg additie en substitutie
• Lezen 2.3
• Maken 32 t/m 34 + 36

Leerdoelen

• Je kunt de reactievergelijking opstellen van een additie- en een substitutiereactie, zowel in molecuul- als structuurformules.

• Je kunt de systematische IUPAC naamgeving toepassen: naamgeving bij gegeven structuurformules en andersom van alcoholen en amines.

Alcoholen (alkanolen)

• Naam = stam + ol
• Binas 66D (eerste deel)
• Voorbeelden: ethanol (links) en propaan-1-ol (rechts)

Amines (alkaanamines)

• Naam = stam + amine
• Binas 66D (eerste deel)
• Voorbeeld: methaanamine

Structuurformules tekenen

• De H-atomen aan de C mag je weglaten mits je streepjes neerzet.

• De H-atomen aan een N of O moeten altijd worden weergegeven!

Geef de systematische naam.

Geef de systematische naam.

Even oefenen

• Maak vragen 37 t/m 39, 41, 42B

Additie

• 'To add' = iets toevoegen
• Twee beginstoffen geeft 1 product.
• Dubbele C=C binding klapt open, op beide C-atomen ontstaat een nieuwe atoombinding.

Voorbeelden additie

Additie van broom

• Met broomwater, Br2 (aq), kun je dubbele bindingen aantonen.
• Broomwater heeft een bruine kleur (Binas 65B), na additie is er geen broom meer aanwezig en verdwijnt de bruine kleur.

1. Geef de reactievergelijking van de additie van waterstofbromide (HBr) aan propeen in structuurformules.
2. Geef de systematische naam van het product.
3. Geef de structuurformule van het isomeer dat kan ontstaan.

Substitutie

• 'To substitute' = iets vervangen
• Twee beginstoffen geeft 2 producten o.i.v. UV-straling.
• Waterstofatomen worden vervangen door halogeen-atomen.

Voorbeelden substitutie

Geef de reactievergelijking van de substitutie van propaan met broom, waarbij 2 H-atomen worden vervangen. Gebruik structuurformules.

Even oefenen

• Maak vragen 32 t/m 34 + 36