BSR 1bka Cursus Taal §3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

CURSUS 4: Taal   

paragraaf 1

Cursus 4: TAAL

• Lees tekst 1 op blz. 90.
• Log alvast in op LessonUp.

§3 Taalverandering

• Je kunt uitleggen hoe onze taal (het Nederlands) verandert.
• Je weet op welke twee manieren nieuwe woorden onststaan.
• Taaldoel: je kunt uitleggen wat het woord 'taalverandering' betekent.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Terugblikken op de vorige les;
• verder met Cursus 4: Taal, paragraaf 3 ;
• in gesprek over de begrippen taalverandering, leenwoorden en verengelsing.

• Gebruik je iPad alleen als dat nodig is.
  
• Als de docent aan het woord is, is de rest van de klas stil.
  
• Als een klasgenoot aan het woord is,
  is de rest van de klas stil.
  
• Kortom, we luisteren naar elkaar en weten wanneer we mogen praten.

De regels tijdens de lessen Nederlands

Wie kan kort vertellen waar we het
de vorige les over hebben gehad?

• Een streektaal is een taal van een bepaalde streek of een bepaalde plaats, die anders is dan de Standaardtaal (het Nederlands).
• Denk aan Fries, Vlaams, Limburgs.

Streektaal 

(dialect)

Verandert de Nederlandse taal vaak? Wat denk jij?

1. De taal verandert vaak
2. De taal verandert nu al een tijdje niet meer
3. De taal verandert nooit

Wat?	Cursus 4, paragraaf 3: Taalverandering Rode boek : Maak opdracht 1 samen (blz. 90). Blauwe boek : Maak opdracht 1 zelfstandig (blz. 90).
Hoe?	Zelf of in tweetallen , overleg fluisterend.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuutjes.
Klaar?	Lees de vragen van opdracht 2, 3 en 4 alvast. Je kunt hier ook alvast aan beginnen.

Oriënteren

• Kijk op de website naar de woorden die nog niet zo lang bestaan in onze taal. 

Kies drie woorden uit de lijst en schrijf deze op. Noteer ook wat deze woorden betekenen. Je mag zelf kiezen uit welk jaar de woorden komen.

Nieuwe woorden

Nieuwe woorden per jaar

Klik hier!

• De wereld om ons heen blijft veranderen en dit geldt ook voor onze taal. Er sterven woorden af, maar er komen ook nieuwe woorden bij. Dit kan op twee manieren:
• Woorden die afkomstig zijn uit een ander taal noemen we leenwoorden. Wij lenen deze woorden, maar passen ze wel aan onze eigen spelling aan (baby'tje, computeren).
• We bedenken zelf nieuwe woorden. Deze nieuwe woorden noemen we neologismen. Dit gebeurt vaak als er iets in onze maatschappij verandert, denk maar aan de covid-tijd.

Taal verandert!

• We nemen een woord volledig over uit een andere taal: e-mail, sale, ambulance.
• Twee woorden worden samengevoegd tot één: toetsenbordterrorist, kaasschaaf, zonnepaneelschaamte.
• Een complete nieuwe vorm. Dit komt niet vaak voor: onesie.

Hoe ontstaan nieuwe woorden?

Dat betekent dat mensen de nieuwe woorden maar voor een korte periode gebruiken. Wordt het woord wel langer gebruikt? Dan komt het woord in het woordenboek. Denk maar eens aan de woorden die tijdens covid zijn ontstaan:

raamvisite, hoestschaamte. 

Nieuwe woorden komen en gaan

ivdnt.org

Ook jongerentaal levert nieuwe woorden op. Denk aan matties, rwina of herres. In jongerentaal ontstaan nieuwe woorden vaak door ontlening: woorden worden geleend uit Surinaams, Turks of Engels

Jongerentaal /

Straattaal 

Wat?	Cursus 4, paragraaf 3: Taalverandering Rode boek : Maak opdracht 2 en 3 (blz. 91). Blauwe boek : Maak opdracht 2, 3 en 4 (blz. 91).
Hoe?	Zelf of in tweetallen , overleg fluisterend.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuutjes.
Klaar?	Maak een woordweb van alle begrippen die we tot nu toe hebben gehad!

Oefenen met paragraaf 3

Probeer de neologismen aan de juiste betekenis te koppelen. 

uit je vriendenlijst verwijderen

geluiddempend behangpapier

iemands uitgeblazen rook inademen

tweedehandsrook

ontvrienden

fluisterbehang

Probeer de neologismen aan de juiste betekenis te koppelen. 

een extra uitdagende klas waarin moeilijker werk opgegeven wordt

zweetplek

mensen die een file veroorzaken door te kijken naar een ongeval

kijkersfile

kangoeroeklas

okselvijver

• Je kunt uitleggen hoe onze taal (het Nederlands) verandert.
• Je weet op welke twee manieren nieuwe woorden onststaan.
• Taaldoel: je kunt uitleggen wat het woord 'taalverandering' betekent.

Lesdoelen

Taal staat nooit stil. Noem één manier waarop onze taal kan veranderen.

Noem een manier waarop nieuwe woorden ontstaan. Probeer ook een voorbeeld te geven.

Leg in je eigen woorden wat 'taalverandering' betekent.

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?