2ta, 2tb, 2tc Cursus Taal §4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

CURSUS 4: Taal   

paragraaf 1

Cursus 4: TAAL

• Open alvast je boek op blz. 92-93.
• Log alvast in op LessonUp
  (de code staat  linksonder in beeld).

§4 Voor- en achtervoegsels

• Je kunt uitleggen hoe onze taal verandert.
• Je weet wat neologismen zijn en hoe die ontstaan.
• Je weet hoe een woord met een voor- of achtervoegsel wordt gevormd.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Terugblikken op de vorige lessen;
• verder met Cursus 4: Taal, paragraaf 4 en 5;
• in gesprek over de begrippen taalverandering, neologismen en  voor - en achtervoegsels.

• Geen telefoons.
  
• Gebruik je iPad alleen als dat nodig is.
  
• Als de docent aan het woord is, is de rest van de klas stil.
  
• Als een klasgenoot aan het woord is,
  is de rest van de klas stil.
  
• Kortom, we luisteren naar elkaar en weten wanneer we mogen praten.

De regels tijdens de lessen Nederlands

Nieuwe woorden noem je ook wel neologismen.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe komen wij eigenlijk aan neologismen?
Noem één manier.

Wanneer is een 'nieuw woord' niet meer 'nieuw'?
Probeer dit in je eigen woorden uit te leggen.

• Ontlening. We nemen een woord volledig over uit een andere taal.
• Samenstelling. Twee woorden worden samengevoegd tot één.
• Een hele nieuwe vorm. Dit komt niet
  heel vaak meer voor. 

Hoe ontstaan nieuwe woorden dan?

Dat betekent dat mensen de nieuwe woorden maar voor een korte periode gebruiken. Wordt het woord wel langer gebruikt? Dan komt het woord in het woordenboek. Denk maar eens aan de woorden die tijdens covid zijn ontstaan:

raamvisite, hoestschaamte, 

Neologismen zijn trendgevoelig

Ook jongerentaal levert nieuwe woorden op. Denk aan matties, rwina of herres. In jongerentaal ontstaan nieuwe woorden vaak door ontlening: woorden worden geleend uit Surinaams, Turks of Engels

Jongerentaal

Disrespectvol?

www.instagram.com

Is een stukje dat voor een woord wordt geplakt om een nieuw woord te maken. 

• Anti, her, mini, non, wan, inter.
  ver- : verbouwen, verkopen
  on- : ongunstig, oneerlijk
  ont- : ontmoedigen, onteigenen
  her– : herexamen, heroverwegen

Een voorvoegsel

Koppel de voorvoegsels aan het juiste woord.

bouwen

koppelen

rekenen

vriendin

vijand

ver-

ont-

be-

ex-

aarts-

Is een stukje dat achter een woord wordt geplakt om een nieuw woord te maken. 

• -baar, -heid, -ing, -loos.
  -heid : schoonheid, traagheid
  -lijk : koninklijk, hoofdzakelijk
  -loog, -logie : technoloog, psychologie
  –rijk: belangrijk, omvangrijk

Een achtervoegsel

Koppel de achtervoegsels aan het juiste woord.

twee

schoon

ruim

psycho

twijfel

-ling

-heid

-te

-loog

-achtig

www.schrijftwijfel.nl

Soms loopt het gebruik van voor- en achtervoegsels uit de hand. Er onstaan dan woorden die eigenlijk helemaal niet bestaan, maar best vaak worden gebruikt. 

Hoe veel woorden uit het filmpje gebruik jij wel eens?

Vol = vol

www.instagram.com

Wat?	Cursus 7, paragraaf 4: Voor- en achtervoegsels. Opdracht 1 (blz. 92-93).
Hoe?	Klassikaal
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten.
Klaar?	Je gaat straks opdracht 2 en 3 nog maken.

Opdracht 1 (klassikaal)

Wat?	Cursus 7, paragraaf 4: Voor- en achtervoegsels. Opdracht 2 en 3 (blz. 92-93).
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten.
Klaar?	Maak puzzel 10 (blz. 259).

Opdracht 2 en 3 (individueel)

Verandert de Nederlandse taal vaak? Wat denk jij?

1. De taal verandert vaak
2. De taal verandert nu al een tijdje niet meer
3. De taal verandert nooit

• Je kunt uitleggen hoe onze taal verandert.
• Je weet wat neologismen zijn en hoe die ontstaan.
• Je weet hoe een woord met een voor- of achtervoegsel wordt gevormd.

Lesdoelen

Wat is de functie van voor- en achtervoegsels?
Leg uit in je eigen woroden.

Wat vind je tot nu toe goed gaan
tijdens de lessen Nederlands?

Wat kan nog beter tijdens
de lessen Nederlands?

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?