21-12-21 Zetpillen bereiden+berekenen+controleren

• BSP apothekersassistenten
• MBO
• Studiejaar 1,2

bereiden + berekenen + controleren

Zetpillen

Productzorg voor apothekerassistenten Hfst 10

Bereiden en aseptisch handelen Hfst 5

Microfoon gedempt

Camera aan

Gebruik de Chat voor vragen of zet je microfoon even aan.

Doe actief mee

Online les ivm quarantaine.

Programma van deze les

- Vragen van jullie

- Uitleg bereidingsmethode van zetpillen

- Uitleg berekening van benodigde grondstoffen

- Zelf berekenen aan de hand van een recept

- Kwaliteitscontrole van zetpillen.

Lesdoelen van vandaag:

-  Je weet op welke wijze zetpillen gemaakt worden

- Je weet welke basis- en hulpstoffen gebruikt worden bij het bereiden van zetpillen

- Je kunt de juiste hoeveelheden van de benodigde grondstoffen berekenen  

- Je weet welke in-procescontroles en hoe je de eindcontroles dient uit te voeren

 

Wat is een zetpil?

Een zetpil is een torpedovormige of kegelvormige toedieningsvorm met een gewicht van 1 tot 3 gram die via de anus (rectaal) ingebracht wordt.

Heeft een zetpil een lokale of systemische werking?

Systemische en lokaal.

Bijv. Lokale werking-> ZnO voor aambeien.

Paracetamol is systemisch

Latijnse benaming voor zetpil is

suppositorium = zetpil

suppositoria = zetpillen

Wanneer wordt er gekozen voor een rectale toedieningsvorm?

Zetpillen = suppositoria

Wanneer worden rectale toedieningsvormen gebruikt?

• als de patiënt slecht of niet kan slikken
  
• als de patiënt misselijk is of moet braken
  
• als het rectum plaatselijk behandeld moet worden
  

Slecht slikken→ kinderen of volwassenen evt. met verminderde bewustzijn.

Andere rectale toedieningsvorm: klysma’s= oplossingen/ suspensie voor rectale toediening

 

Waar op de KNMP kennisbank kun je de basishandelingen vinden?

1. FNA
2. LNA-onderzoeksvoorschriften
3. LNA- procedures bereiding
4. LNA- procedures productzorg

Je mag zoeken op KNMP Kennisbank

kennisbank.knmp.nl

Op welke wijze dien je een zetpil in te brengen?

www.apotheek.nl

"Schiet het zijn doel voorbij"

Zetpilinstructie via Apotheek.nl. De zetpil tot zo’n 2 cm in de anus inbrengen, bij kinderen tot 1 cm. Het rectum is goed doorbloed, daar dus de beste opname.

Orale inname heeft de voorkeur ivm onzekere en onregelmatige opnamen van het gnm.

Daarom belangrijk om goed uitleg te geven over de toedieningsvorm.

Werkzame bestanddelen worden gemengd met hard vet.

Bij voorkeur niet opnieuw verwarmen.

Geen klontjes zichtbaar.

Mortier mag niet leeg geschrapt worden, alleen uitschenken.

Schoonschrappen van de strip, gestold maar niet uitgehard.

Lipofiel: de basis smelt bij lichaamstempt. na smelten komt gnm vrij.

Hydrofiel: de basis lost op in het vocht dat de rectum afscheidt, gnm komt vrij na oplossen.

Hydrofiel: de basisverdeling is één om twee (hoe hoger het getal, hoe vaster de basis). Het smelttraject is hoger dan die van de lipofiele basis, daarom geschikt voor warme landen. De hydrofiele basis is wel hygroscopisch, daarom bij voorkeur uitschenken met spuitflesmethode.

Wanneer het gnm niet oplost, dan goed opletten dat de viscositeit zo is dat de zetpillen niet uitzakken. Dit wordt ook wel een suspensiezetpil genoemd.

Gnm opgelost dan is het dus een oplossing en kan deze niet uitzakken.

Dispergeren betekent?

Homogeen verdelen/ mengen

Hoe verdeel je het geneesmiddel homogeen door het vet?

Hulpstoffen 

- Miglyol 812:  verlaagt het smeltpunt van de zetpil, zodat ze in het lichaam snel zacht worden. Bijv. zinkoxide zetpillen
- Aerosil: wordt toegevoegd om agglomeraten (klontjes) fijn te wrijven → homogeen                 
- Lactose (180):  100 mg lactose/zetpil toevoegen wanneer er ≤50 mg/supp aan werkzame stof in zit. 
- Sojalecethine:   wordt toegevoegd bij bereidingen van zetpillen met grote hoeveelheden vaste stof (bijv. paracetamol 750 mg of meer) om het gietbaar te houden. Beïnvloed het stollingsproces niet noemenswaardig. 

Hulpstoffen om de kwaliteit van de zetpil te verbeteren of de bereiding te vergemakkelijken.

Miglyol bij ZnO gebruikt zodat de aambei smelt en er een beschermende zalflaag ontstaat. Kan ook toegevoegd worden bij terminale patiënten met een verlaagde lichaamstemperatuur. 

watervrij colloïdaal siliciumdioxide (Aerosil 200 V®, de verdichte vorm), met een maximum van 1% van het farmacon. 

Lactose toevoegen voor een mooie goede verdeling van vaste stof met de basis .

 Zinkoxide zetpillen -> 

werken licht indrogend en stillen de jeuk. Worden gebruikt bij jeuk en irritatie aan de anus door aambeien

Aerosil ->

ColloIdaal Siliciumoxide (ook gebruikt als "glijmiddel" bij capsules 

Sojalecithine ->

Meestal 2% toevoegen aan totaal poedermengsel, dit beïnvloed het stollingsproces niet! 

Wat ging er mis bij het bereiden van de onderste strip zetpillen?

Wat ging er mis bij het bereiden van de onderste strip zetpillen?

Niet goed homogeen gehouden tijdens uitschenken. 

KNMP Kennisbank 

- Mortiermethode: roer telkens nadat 2-3 zetpillen zijn gegoten en controleer op homogeniteit.

- Spuitflesmethode: vul telkens 2-3 zetpillen uit en zwenk tweemaal om. Vul de vormen net overvol.

Zou jij in dit bad stappen?

(de temperatuur is precies goed)

Ja, heerlijk

nee, want...

Vulwaarde -Overmaat -Verdringingsfactor

• Vulwaarde = vulgewicht = hoeveelheid zetpilbasis per geheel gevulde zetpilvorm. (1,15ml / 2,3ml / 2,8ml)
  

• Overmaat = extra aantal zetpillen berekenen → ivm verlies, gieten met kop, laatste twee zetpillen verwerpen.
  

• Verdringingsfactor = een factor dat aangeeft hoeveel gram zetpilbasis verdrongen wordt door 1 gram gnm.  (Zie kennisbank voor tabel.) 

• Verdringingswaarde = de hoeveelheid zetpilbasis die verdrongen wordt door de benodigde hoeveelheid gnm per zetpil.  

    →  Verdringingswaarde = hoeveelheid geneesmiddel × verdringingsfactor

Stappenplan zetpilberekening

1. Wat is de vulwaarde ?
   
2. Wat is de verdringingsfactor van het gnm ?
   
3. Wat is de verdringingswaarde ?
   
4. Hoeveel zetpillen inclusief overmaat ga je maken ?
   

Bij voorkeur per zetpil uitrekenen (in mg)

R/ Morfine HCl 55 mg da 7 stuks

 m.f.l.a. supp

  s. 1 dd 1

1 . 2,3 ml = 2,07 g = 2070 mg

2. f = 0,65 (KNMP Kennisbank)

3. gnm x verdringingsfactor → 55 mg x 0,65 =35,75

je hebt nu berekent de hoeveelheid vet die er niet in past. Veel gemaakte fout is dat dit getal wordt vermenigvuldigt met aantal benodigde zetpillen.

4. 7plus overmaat dus 10 zetpillen ga je maken.

Berekenen van de benodigde hoeveelheden: 10 x 55 mg= 550 mg (0,55 g) 

2070 mg - 35,75 = 2034,25 mg vet per zetpil x 10= 20342,5 mg = 20,34 g 

Zelf aan de slag

1. Wat is de vulwaarde ?
   
2. Wat is de verdringingsfactor van het gnm ?
   
3. Wat is de verdringingswaarde ?
   
4. Hoeveel zetpillen inclusief overmaat ga je maken ?
   

Bij voorkeur per zetpil uitrekenen (in mg)

R/ Bisacodyl 15 mg no. 12

 m.f.l.a supp.

s. 1dd1

Berekening:

2,3 ml = 2,07 g = 2070 mg

f= verdringingswaarde zie tabel → 2 grondstoffen:

Bisacodyl → 0,65 en lactose → 0,60

gnm x factor → bisacodyl 15 mg x 0,65 = 9,75 mg

lactose 100 mg x 0,60 = 60 mg

2070mg - 9,75mg - 60 mg= 2000,25 mg vet per zetpil

12 + 6 = 18 zetpillen gaan we maken.

15 mg bisacodyl x 18 = 270 mg

100mg lactose x 18 = 1800 mg = 1, 8 g

2000,25 mg = 2,00 g x 18 = 36, 00 g witepsol (36, 0045)

Op welke wijze zou jij het eindgewicht bepalen?

Weeg volle strip, trek gewicht lege strip eraf, deel door het aantal zetpillen van de strip. Je berekent dan het praktisch gemiddeld gewicht per zetpil. 

Daarna P-T=/Tx100%

1. Morfine HCL; Fijnwrijven van een overmaat en daarna afwegen

2. Lactose; bij  50mg of minder werkzame stof per zetpil. Om per zetpil voldoende vaste stof t.o.v. het vet te krijgen.

3. Adeps solidus = (hard vet) = Witepsol is de zetpilbasis

Lesdoelen behaald

Ja

nog niet helemaal

helaas niet

- Je weet op welke wijze zetpillen gemaakt worden

- Je weet welke basis- en hulpstoffen gebruikt worden bij het bereiden van zetpillen

- Je kunt de juiste hoeveelheden van de benodigde grondstoffen berekenen

- Je weet welke in-procescontroles en hoe je de eindcontroles dient uit te voeren