8.4/8.5 - Veranderingen / Duurzaamheid inc

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 8

Ecosysteem en evenwicht

Hoofdstuk 8 - Ecosysteem en evenwicht

8.1 - Energiestromen (Wk 20)

8.2 - Koolstofkringloop (Wk 21)

8.3 - Stikstofkringloop (Wk 22)

8.4 - Verandering in ecosystemen (Wk 23+24)

8.5 - Duurzaamheid (Wk 23+24)

Repetitie H7+8: Wk 25/26

Lesplanning

Les 1 - Voorbereiding practicum

Les 2 - Klassikale uitleg 8.4+8.5 + werken aan opdrachten

Bij lesuitval: zelfstandig paragraaf doorwerken

Practicum

Exp: Aantonen van voedingsstoffen in voedingsmiddelen

(Zetmeel, glucose, vitamine C, eiwit en vet )

Deel 1: Aantonen van voedingsstoffen

Deel 2: voedingsstoffen in voedingsmiddelen

Verslag

Cijfer: 2x

Inleveren VOOR 3 juli 

Uitgeprint in postvak (MEDA)

8.4 - Veranderingen in ecosystemen

8.5 - Duurzaamheid

Herhaling 8.3

vragen

8.3 - Stikstofkringloop

wie kan stikstof uit de lucht halen?

1. mensen
2. bacteriën
3. planten
4. dieren

In de stikstofkringloop vindt in de grond een omzetting plaats van afval (dode resten van organismen) in (stikstof)mineralen. Welke organismen zorgen voor deze omzetting?

1. Planten
2. Dieren
3. Bacteriën en schimmels

Afbraak van N-bevattende organische stof in ammonium en ammoniak heet...

1. nitrificatie
2. denitrificatie
3. ammonificatie
4. fixatie

Welke kringloop/kringlopen zijn bij eutrofiëring verstoord?

1. Koolstofkringloop
2. Stikstofkringloop
3. Koolstofkringloop en stikstofkringloop

De stikstofbacteriën in wortelknolletjes vormen een belangrijke schakel in de stikstofvoorziening van bepaalde klavers.
Welke bewering over de bacterie bij het omzetten van stoffen met stikstof is juist?

1. Bacterie zet anorganische stoffen om in andere anorganische stoffen
2. Bacterie zet anorganische stoffen om in organische stoffen
3. Bacterie zet organische stoffen om in anorganische stoffen
4. Bacterie zet organische stoffen om in andere organische stoffen

planten halen stikstof uit...

1. de lucht
2. stikstofzouten

8.4 - Veranderingen in ecosystemen

8.5 - Duurzaamheid

Doelen van deze paragrafen

Je kan uitleggen hoe (a)biotische factoren veranderen met tijd

Je kan uitleggen waardoor populatieschommelingen kunnen optreden

Je weet hoe je populatiegroottes kan bepalen

Je kan uitleggen hoe samenstellingen van populaties en de gebieden veranderen

Je weet hoe visserij duurzaam kan worden uitgevoerd

Je kan uitleggen hoe evenwicht ontstaat en kan worden verstoord

Veranderende factoren

Eb- en vloed: veranderende biotische factoren door veranderende abiotische factoren

Soorten die hier leven moeten kunnen aanpassen

Dit is een korte-termijn verandering

Factoren veranderen ook door de mens. Vb: klimaatverandering

Lange-termijn verandering

Populatiegroottes

Geboorte/sterfte/migratie

Intraspecifieke competitie - binnen één soort

Neemt hoeveelheid voedsel onderaan de voedselpiramide toe, dan de hoeveelheid organismen hoger in de piramide ook

Tellen en schatten

- Tellen

- Steekproef

- Schatten

- Vangen, merken en terugzetten

Tellen en schatten

- Vangen, merken en terugzetten

Gemerkte dieren eerste vangst (M)

Aantal individuen in populatie (N)

Gemerkt bij 2e vangst (Mv)

Gevangen bij 1e vangst (Nv)

N/M = Nv/Mv

N = Nv/Mv x M

Verandering van ecosysteem

Verandering van soortensamenstelling: successie

Primaire successie - kale grond

Pioniersplanten - groot tolerantiegebied

Deze planten zorgen dat vocht in de bodem blijft ->  dempen sterke schommelingen

betere omgeving voor andere planten met kleine tolerantiegebied

Van kale bodem naar bos

Verandering van soortensamenstelling: successie

Na verloop van tijd ook dieren: begrazing en bemesting

Andere plantensoorten krijgen een kans

Na verloop van tijd: climaxstadium

Laatste ecosysteem in successiereeks

Secundaire successie - successie na een verstoring

Evenwicht

Ecologisch evenwicht - aantallen van een organisme schommelen rond gemiddelde

Duurzaam!

Handhaving voedselvoorraad -> consumenten afhankelijk van overlevingskansen andere organismen

Verschuivend evenwicht

Draagkracht verandert door o.a. overbevissing, verdwijnen bos

Aantal van een soort kan hierdoor toe- of afnemen 

(zie afbeelding)

Kennis van veranderingen

Opwarming aarde

Verzuring bodem/water

Eutrofiëring (8.2)

Persistente stoffen (slecht/langzaam afbreekbaar) leiden tot accumulatie -> verplaatsen door trofische niveaus

Duurzaam

Duurzame ontwikkeling:

Gesloten kringloop -> alle stoffen hergebruikt, niks verdwijnt uit de kringloop

Duurzame energie: wind/water/zon

Vragen

Wat leidt NIET tot een populatiegroei van een soort?

1. Meer predatie
2. Stijging in het aanbod van voedsel
3. Afname van ziektes
4. Minder concurrentie van andere soorten

Wat is het verschil tussen primaire en secundaire successie?

1. Bij primaire successie zijn alleen producenten betrokken, de consumenten verschijnen pas bij secundaire successie
2. Primaire successie start op kale rots, secundaire successie start met vruchtbare grond
3. Primaire successie gaat door gebrek aan concurrenten veel sneller dan secundaire successie
4. Primaire successie verloopt ongestoord, secundaire successie kent een sub-climax als eindstadium

het herstel van de vegetatie na een natuurramp noemen we

1. primaire successie
2. secundaire successie
3. climax ecosysteem
4. pionier ecosysteem

Er barst een ondergrondse vulkaan uit en er ontstaat een nieuw eiland. Welke successie gaat waarschijnlijk plaatsvinden?

1. Primaire successie
2. secundaire successie

Accumulatie is ...

1. .. het ophopen van gifstoffen in het milieu
2. .. het afbreken van gifstoffen door het milieu
3. .. het afbreken van gifstoffen door een ziekteverwekker
4. .. het ophopen van gifstoffen in organismen

Bij welk niveau is de accumulatie het grootste probleem?

1. producent
2. consument 1ste orde
3. consument 2de orde
4. consument 3de orde

Aan het werk

-  Vragen uit het boek

- Oude examenvragen