2.5 Landdegradatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

2.5 Landdegradatie

+ 

2.6 Verwoestijning

H2 Landschapszones

Domein Aarde

V6

Nabespreken par. 4

Opdracht landschapszones

Tropische Zone

Tropische Zone

 1. Klimaat: 

• Tropisch regenwoud en savanneklimaat
  

2. Natuurlijke begroeiing: 

• tropisch regenwoud 
  
• savanne 
  

3. Geschiktheid voor landbouw:

• lage chemische vruchtbaarheid door veel uitspoeling 
  
• traditionele landbouw = zwerflandbouw 
  

(Semi)Aride Zone

(Semi)Aride Zone

 1. Klimaat:

• woestijnklimaat <250mm neerslag 
  
•  hoge neerslagvariabiliteit
  

2. Natuurlijke begroeiing:

•  woestijn (zand, grind, rots en zout)
  
•  woestijnsteppe
  

3. Geschiktheid voor landbouw:

•  lage fysische vruchtbaarheid
  
•  combinatie van sedentaire akkerbouw en nomadische veeteelt
  

Subtropische zone

Subtropische zone

 1. Klimaat: 

•  subtropisch klimaat (gematigd zeeklimaat en een tropisch klimaat gecombineerd)
  

2. Natuurlijke begroeiing: 

•  naald- en loofbos
  
•  lage struiken en bomen
  
•  steppe
  

3. Geschiktheid voor landbouw:

•  lage chemische vruchtbaarheid
• traditionele, kleinschalige landbouw  
  
• moderne, grootschalige
  irrigatielandbouw 

Gematigde zone

Gematigde zone

 1. Klimaat: 

•  gematigd zeeklimaat
  
•  steppeklimaat
  

2. Natuurlijke begroeiing: 

•  zomergroen loofwoud
  
•  grassteppe (prairie, pampa, poesta)
  

3. Geschiktheid voor landbouw:

•  hoge tot zeer hoge chemische vruchtbaarheid
  
•  groeiseizoen lang genoeg
  

Boreale zone

Boreale zone

 1. Klimaat: 

•  landklimaat
  
•  lage wintertemperaturen
  

2. Natuurlijke begroeiing: 

•   naaldwoud
  

3. Geschiktheid voor landbouw:

•  lage chemische vruchtbaarheid
  
•  vrijwel geen landbouw, alleen bosbouw
  
•  kort groeiseizoen
  

Polaire zone

 1. Klimaat: 

•  toendraklimaat
  
•  poolklimaat
  
•  gehele jaar <10°C
  

2. Natuurlijke begroeiing: 

•  toendra (gras, heide, struiken)
  
•  geen begroeiing, (sneeuw, ijs, kaal)
  

3. Geschiktheid voor landbouw:

•  lage fysische vruchtbaarheid (permafrost)
  
•  kort groeiseizoen
  
•  traditionele, extensieve
  landbouw en veehouderij 

Polaire zone

 1. Klimaat: 

•  toendraklimaat
  
•  poolklimaat
  
•  gehele jaar <10°C
  

2. Natuurlijke begroeiing: 

•  toendra (gras, heide, struiken)
  
•  geen begroeiing, (sneeuw, ijs, kaal)
  

3. Geschiktheid voor landbouw:

•  lage fysische vruchtbaarheid (permafrost)
  
•  kort groeiseizoen
  
•  traditionele, extensieve
  landbouw en veehouderij 

Lesdoel

• Hoe kwetsbaar zijn de landschapszones voor landdegradatie?
• Waardoor wordt verwoestijning veroorzaakt?

Landdegradatie

Afname kwaliteit van de bodem

door:

• natuurlijke processen als verdroging en verzilting
  
• ingrepen van de mens voor verbetering van de kwaliteit van de bodem
  

Niet alle gebieden zijn even kwetsbaar.

Welke gebieden zijn dan het meest kwetsbaar?

Vormen van landdegradatie

(versnelde) bodemerosie

verzilting

verdroging

etc. 

Bodemerosie

≠ erosie 

= wegspoelen of -waaien van de bovenste laag van de bodem (humusrijke deel)

Oorzaak

• Braakliggend land na oogst
  
• Monocultuur
  
• Overbeweiding, ontbossing
  

Oftewel: geen vegetatie

 

Veroorzaakt door mens:

• steile hellingen worden ontbost 
  
• ploegen loodrecht op hoogtelijnen 
  
• braakleggen grond door vertrek boeren 
  

Versterkt door natuur:

• regenbuien komen in de periode na de oogst, met een hoge intensiteit en grote druppels
  
• grond: fijne korrels, weinig infiltratie

Verzilting

= het zouter worden van de bodem

Oorzaak: irrigatie

Irrigatievormen

Verzilting

• Water wordt op de grond gebracht en infiltreert. 
  
• Planten nemen op wat ze nodig hebben, de rest blijft achter (GWS stijgt)
  
• Het grondwater wordt omhoog gezogen (capillaire werking)
  
• Overtollig water in de bodem verdampt en laat zout achter
  
• Een zoutkorst ontstaat, waardoor planten niet meer kunnen groeien. 

Verwoestijning 

De vegetatie verdwijnt en het bovenste deel van de bodem spoelt/waait weg.

Dit is blijvend. 

Waar 

Daar waar eigenlijk nog genoeg neerslag valt om landbouw te bedrijven, grenzend aan de natuurlijke woestijnen.

-> Steppe, woestijnsteppe en subtropische gebied. 

Waarom daar?

Grote variabiliteit in neerslag

Vegetatie is hieraan aangepast

Mens en landbouw hebben zich aangepast (nomadisch en kleine boeren bij een lage bevolkingsdichtheid).

Waarom daar? 

Sahel; sinds WOII en kolonisatie:

1. Bevolkingsgroei
   
2. Verbouwen van handelsgewassen
   

Dit heeft geleidt tot:

• Overbeweiding
  
• Uitbreiding van akkerland
  
• Ontbossing
  

De oplossing:

Duurzaam landgebruik

VS: stofstormen in de Great Plains 

Verwoestijning sinds halverwege 20e eeuw

Plan Sahel

Conclusie

• Landdegradatie is het gevolg van menselijk handelen, maar   wordt beïnvloed door natuurlijke omstandigheden.

       -> Het ene gebied is nou eenmaal kwetsbaarder dan het  

             andere gebied.

• Landdegradatie is tegen te gaan met duurzaam landgebruik
  

Opdrachten

Maak 

Hoofdstuk 2

§5 & 6

Kies zelf welke opdrachten je maakt. 

Minstens drie per paragraaf.