Les 3 - Liefde: versregel, enjambement en strofen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Liefde, versregel, enjambement en strofen

Leerdoel vandaag, je:

• Weet dat de indeling van gedichten in versrgels, zinnen en stofen bijdraagt aan de betekenis van gedichten
• Kunt versregels, enjambementen, zinnen en strofen herkennen en benoemen
• Kunt de betekenis van versregels, enjambementen, zinnen en strofen voor een gedicht verklaren en toelichten
• Kunt zelf een tekst indelen in versregels, enjambementen, zinnen en strofen

Bladspiegel, enjambement

• Bij proza en non-fictie: breedte van papier bepaalt waar regel eindigt
• Bij poëzie bepaalt de dichter heel bewust hoe hij zijn zinnen over de regels verdeelt
• Als de zin doorloopt op de volgende regel, noem je dat een enjambement
• DIt geeft vaak een bijzonder effect; voorbeeld Ellen Deckwitz uit les 1:

1. ik wil je
2. kussen
3. op bed
4. leggen

• Deze presentatie heeft een heel ander effect dan: 'ik wil je kussen op bed leggen', enjambement verandert de betekenis van de zin iets, brengt er spanning in aan, het zijn, volgens Ellen Deckwitz een soort 'cliffhangers' 

Voorbeeld bijzonder maken van het alledaagse:

eight days a week

als mijn vrouw met de bus naar de stad gaat hoop ik altijd dat ze halte ziekenhuis instapt: dan kan ik haar net zo lang nakijken als wanneer ze halte vogelplein neemt en zie ik haar bovendien nog een keer voorbijkomen in de bus

Vind je 'eight days a week' als hiervoor gepresenteerd poëzie?

ja

nee

weet niet

Dan nu in de opmaak van de dichter. Wat is het verschil?

eight days a week

als mijn vrouw met de bus naar de stad gaat

hoop ik altijd dat ze halte ziekenhuis instapt: 

dan kan ik haar net zo lang nakijken

als wanneer ze halte vogelplein neemt

en zie ik haar bovendien nog een keer

voorbijkomen in de bus

Strofen

• Soms plaatst de dichter groepjes versregels bij elkaar door er witregels voor- en achter te plaatsen
• Hij creëert zo meer samenhang tussen de zinnen van de strofe
• Traditionele gedichten hebben een vaste indeling qua strofebouw:  
  
• Die gedichten bestaan uit vaste indeling (steeds strofen van drie of van vier regels, sonnet komt zo ook heel kort aan de orde) 
• Maar: andere dichters kiezen bewust voor de vrijheid van het vrije vers

We lezen het gedicht 'De geliefden' op p. 144

Denk na over de volgende vragen:

1. Uit hoeveel strofen bestaat dicht gedicht?
2. Zou je elke strofe kunnen zien als een soort alinea?
3. Wat vertellen de eerste drie strofen? Wat is de samenhang ertussen?
4. Wat vertellen de strofen vier t/m zes? Wat is de samenhang ertussen?
5. Wat gebeurt er in de laatste strofe? Wat maakt deze strofe anders?
6. Welk enjambement kom je tegen in de derde strofe? Wat voegt dit toe aan de betekenis?
7. Wijs tenminste nog drie enjambementen aan in dit gedicht

We bekijken 'Sonnet 16' op p. 144, maar gaan er niet heel diep op in

Sonnet is vormvast gedicht:

1. vaste indeling in strofen van 2 x4 + 2x2 regels
2. vast rijmschema (hier): abba / cddc / eff  / eff 
3. Er zit altijd een 'wending' (ook 'volta' of 'chute' genoemd) in een klassiek sonnet (meestal na de achtste regel

Afronding en huiswerk

-> Vragen?

-> Lesdoel gehaald? Idee gekregen van

• Wat versregels, zinnen en strofen zijn en hun bijdrage aan betekenis gedichten?
• Hoe je zelf een tekst kun indelen in versregels, enjambementen, zinnen en strofen

- > huiswerk zie bord