5.3 Formules

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Leerdoelen

• Je kunt de systematische naamgeving gebruiken om een naam of molecuulformule van een stof te noteren.
• Je kunt de reactievergelijking van een verbrandingsreactie opstellen.
• Je kunt een reactievergelijking opstellen op basis van een omschrijving.

Molecuultekening

• Met een molecuultekening zie je hoe atomen met elkaar verbonden zijn. 
• Je ziet dus ook de verbindingen.

Molecuulformule

• In de molecuulformule staan alle atoomsoorten die in het molecuul voorkomen. 
• Tevens staat daar ook in hoeveel van elke atoomsoort erin voorkomt.

Een coëfficiënt geeft het aantal moleculen aan.

7                                3                                   2                                  1

Naamgeving verbindingen

Molecuul-formule	Triviale naam	Systematische naam
H 2 O	Water	Diwaterstofmonoxide
NaCl	Keukenzout	Natriumchloride

Systematische naamgeving

• In een molecuul staan verschillende atomen en hoe vaak ze voorkomen. 
• P₂O₅: difosforpentaoxide 

Er zijn verschillende telwoorden

getal	telwoord
1	mono
2	di
3	tri
4	tetra
5	penta

We kennen verschillende uitgangen

Laatste element in de formule	uitgang
O	oxide
Cl	chloride
S	sulfide
F	fluoride
I	jodide
P	fosfide

Systematische naamgeving: CCl4

Stap 1: noteer de cijfers uit de formule met het juiste telwoord  (1 = mono en 4 = tetra)

Stap 2: noteer de symbolen en noteer de naam erachter 

(C = koolstof en Cl = chloride)

Stap 3: zet de telwoorden en de namen in de juiste volgorde achter elkaar

(koolstoftetrachloride)

Welke regels gelden er?

• Bij metaaloxiden geef je een naam zonder telwoorden  
  
• Bijvoorbeeld  Na₂O = natriumoxide

Voorbeelden

• Koolstofmono-oxide: CO
• Koolstofdioxide: CO2
• Fosfortrifluoride: PF3
• Distikstofmono-oxide: N2O
• Distikstoftetra-oxide: N2O4

Welke regels gelden er?

• Het telwoord komt voor de naam van het element
• Het telwoord mono laten we weg voor het eerste element
• Bij metaaloxiden geef je een naam zonder telwoorden  
• Bijvoorbeeld  Na₂O = natriumoxide
• Bij een verbinding tussen Cl, S, F, I en P hoef je geen telwoord te gebruiken, maar het mag wel. 
• Als de naam van een stof eindigt met 1 O dan schrijf je monoxide ipv mono-oxide

Triviale naam

H2O -> water!

Alcohol

Triviale namen

-water (diwaterstofmonoxide)

-keukenzout (natriumchloride)

-natroloog (natriumhydroxide)

Stappenplan molecuulformule (b.v. trizwavelpentachloride)

1. Noteer de naam van de elementen met het symbool erachter
2. Zet het bijbehorende cijfer achter het telwoord 
3. Zet de symbolen met de juiste index in de goede volgorde achter elkaar

Geef de molecuulformule van distikstofmonoxide

Geef de molecuulformule van fosforpentabromide

Geef de molecuulformule van distikstofmonoxide

Wat moet je kunnen?

P2O5

difosforpenta-oxide

Verbrandingsreacties

Verbrandingsreactie opstellen

-voor een verbrandingsreactie is altijd zuurstof (O₂) nodig

Eindproducten vormen een oxide:

element	naam van het oxide	formule
koolstof
waterstof
zwavel

Verbrandingsreactie opstellen

-voor een verbrandingsreactie is altijd zuurstof (O₂) nodig

Eindproducten:

element	naam van het oxide	formule
koolstof	koolstofdioxide	CO 2
waterstof	water	H 2 O
zwavel	zwaveldioxide	SO 2

Verbrandingsreactie

• Een verbranding is een reactie van een BRANDBARE stof en ZUURSTOF  
• De reactieproducten die ontstaan heten OXIDEN
• b.v. koper      + zuurstof ------> koperoxide
• b.v. koolstof + zuurstof ------> koolstofdioxide 

Stappenplan verbrandingsreactie

Stap 1: Noteer de beginstof(fen) voor de pijl

Stap 2: Noteer O₂ voor de pijl

Stap 3: Noteer de eindstoffen (oxiden) na de pijl

Stap 4: maak de reactievergelijking kloppend

Reactievergelijkingen kloppend maken

Geef de verbrandingsreactie van CS2

Wat nu doen

• Maak de verdere opgaven bij paragraaf 5.2