Republiek van Weimar + opkomst nationaalsocialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Republiek van Weimar + opkomst nationaalsocialisme

6.1 & 6.2

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog (2)

• Het vertrouwen in de republiek (democratie) is laag.
  

• Verschillende groepen (extreemlinks/extreemrechts proberen de macht te grijpen (staatsgreep) en er is veel politiek geweld (o.a. moorden op politici)
  

Chaos

• Wapenstilstand WO1--> chaos in Duitsland
• - Ontstaan Dolkstootlegende 
• - Spartacus Opstand: communistische revolutie
  
• Gevolg: regering vlucht naar Weimar waar het nieuwe grondwet aanneemt
• Verdrag van Versailles: Duitsland heeft oorlogsschuld
• 1922: kan niet meer aan betalingen voldoen
• 1923: Frankrijk bezet industriële Ruhrgebied als compensatie

Dolkstootlegende

Waarom is het vertrouwen zo laag?

Dit komt door een complottheorie die vooral onder Duitse nationalisten en conservatieven leefde, die inhield dat de Eerste Wereldoorlog niet op het slagveld was verloren maar door linkse opstanden, stakingen, joden en de nieuwe democratische regering.

Bezetting van het Ruhrgebied

1923-1924

• Omdat Duitsland de herstelbetalingen niet meer kan opbrengen, bezetten Franse troepen het Ruhrgebied om Duitsland te dwingen tot betalen.

• De Duitse regering riep een staking uit en betaalde de stakers met geld dat nieuw werd bijgedrukt. Dit maakte van inflatie, hyperinflatie.

Franse troepen bezetten Essen

Erfüllungspolitiek

• Politiek van de Weimarrepubliek om gehoorzaam de bepalingen van het Verdrag van Versailles uit te voeren.

• verdrag van Locarno 1925: Duitsland accepteert westelijke grenzen van Frankrijk en België 

• In 1928 werd het Kellog-Briand-pact ondertekend.

• In 1929 stond Duitsland er economisch en internationaal weer goed voor.

Fascisme

• Ook Italië kent grote problemen na WO 1
  
• Oud-soldaten voelen zich aangetrokken tot het fascisme van Benito Mussolini
  
• Kenmerken:
  
• 1. Extreem nationalistisch (nadruk geschiedenis)
  
• 2. Tegen de democratie
  
• 3. Tegen communisme
  
• 4. Verheerlijking geweld
  
• 5. Leiderschapsverheerlijking
  
• 1922: Mussolini wordt dictator

Adolf Hitler

• Adolf Hitler (1889-1945) 
• geboren en opgegroeid in Oostenrijk (Braunau am Inn). 
• In 1913 vertrok hij naar München.
• Eerste Wereldoorlog vocht hij mee in het Duitse leger.

Twee keer raakte hij gewond. In oktober 1916 werd hij aan zijn linkerdij geraakt door een granaatscherf en op 14 oktober 1918 werd Hitler bij Wervik slachtoffer van een gasaanval. Drie maanden lang was Hitler hierdoor blind.

Jeugd

• Geboren op 20-04-1889 in Oostenrijk-Hongarije
• Koestert grote dromen om kunstenaar te worden
• Na overlijden vader vertrek naar Wenen om te studeren aan de kunstuniversiteit
  --> afwijzing
• Gevolg: frustratie en gevoel niet begrepen te worden
• Opvallend: veel joodse "vrienden"

Fascisme en nationaal-socialisme

De ideeën van Hitler zijn gebaseerd op het Italiaanse fascisme.

Hij wilde één leider, één partij net zoals in Italië (nationalisme).

Maar hij was ook racistisch en gaf joden de schuld (antisemitisme).

WO I

• 1914: oorlog biedt Adolf kans iets van zijn leven te maken
• Neemt dienst in Duits leger
• Wapenstilstand komt als enorme verrassing: geloof in Dolkstootlegende
• Gevolg: afkeer van Verdrag van Versailles
• In deze na-oorlogse jaren groeit bij hem het antisemitisme

NSDAP

• Mussolini is grote voorbeeld van Hitler: DAP wordt fascistische NSDAP
• In chaos van economische crisis (1923) probeert hij een staatsgreep te plegen
• Gevangenschap gebruikt hij om boek te schrijven: Mein Kampf
• Kern: 
• 1. Afschaffen democratie
• 2. Joden zijn overal schuldig aan
• 3. Lebensraum voor Duits volk
• Tot 1929 echter onbelangrijke partij...

Nationaalsocialisme

1. Nationalisme
2. één leider
3. militarisme
4. anticommunisme
5. racisme + antisemitisme 

Fascisme:

• Dictator
• Antidemocratisch 
• Geweld
• Totalitaire staat
• Eenpartijstaat
• Indoctrinatie
• Propaganda
• Leiderbeginsel

Nationaalsocialisme:

• Dictator
• Antidemocratisch
• Geweld
• Totalitaire staat
• Eenpartijstaat
• Indoctrinatie
• Propaganda
• Leiderbeginsel
• Rassenleer
• Antisemitisme

Antisemitisme

• In centraal Europa is antisemitisme relatief "normaal"
• Oorzaken:
• 1. Kruisdood van Jezus
• 2. Rijkdom 
• Schuld van Verdrag van Versailles ligt automatisch bij de joden
• Belangrijkste verschil tussen Italiaans fascisme en nazisme: antisemitisme
• Na WO 1 sluit Hitler zich aan bij de Duitse Arbeiders Partij en neemt leiding over

Hitler wordt kanselier

30 januari 1933

• De politieke elite dacht dat Hitler zich (met 3 NSDAP-ministers) wel rustig zou houden. Maar dat was een verkeerde inschatting.
•  Hitler haalt Hindenburg (president) over om nieuwe verkiezingen uit te schrijven.

De Reichstagsbrand

27 februari 1933

• De Nederlandse communist Marinus van der Lubbe steekt de Rijksdaggebouw in de brand als protest tegen het nationaalsocialisme.
• Hitler en de NSDAP gebruiken dit als propaganda: 'Een communistisch complot tegen de Weimarrepubliek.

Machtingswet

24 maart 1933

• ...de brand komt Hitler namelijk wel érg goed uit: hij kan de noodtoestand in Duitsland uitroepen.
• Het Duitse parlement neemt een noodwet aan, de Machtigingswet,
• Die geeft Hitler onbeperkte macht: Duitsland is een dictatuur.

Machtingswet

• De Grondwet kan door Hitler worden aangepast en opgeschort, zonder goedkeuring van het Duitse parlement.
• Alle partijen, behalve de NSDAP, worden verboden.

• Gelijkschakeling: iedereen moet zich houden aan de ideologie van de Nazi's

Het einde van de Weimarrebubliek

• Communisten en socialisten die in het parlement zaten en andere politieke gevangenen werden naar een nieuw concentratiekamp bij München gebracht: Dachau.

Macht

• De noodtoestand wordt afgekondigd--> Rijksdag verleent Hitler alle macht
  
• In de maanden die volgen worden andere partijen verboden 
• Eind 1933: Führer van Duitsland
• Paranoïde Hitler is bang voor concurrenten in eigen partij:
• 1934: Nacht van de Lange Messen --> SA wordt uitgeschakeld

Op weg naar een totalitaire staat 

• Het leger van Duitsland werd weer opgebouwd.
• Er was geen vrije pers meer.
  
• Radio en film werd ingezet als massacommunicatiemiddelen voor propaganda.
• Intimidatie tegenstanders door S.A.

Totalitair

• Langzaam verandert Duitsland in een totalitaire dictatuur:
• 1. Propaganda en censuur (door Joseph Goebbels)
• 2. Oprichting jeugdbewegingen (Hitler Jugend & Bund Deutscher Mädel)
• 3. Geheime politie (Gestapo) zaait terreur
• 4. Géén onafhankelijke rechtspraak
• 5. Opening concentratiekamp Dachau (1933) voor politieke tegenstanders, S.S. als kampbewaarders 

Kristallnacht

9 november 1938

• In Parijs vermoordt een jonge Jood, Herschel Grynszpan, een Nazi. 
  
• Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.
  
• De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.
  

Totalitair

• 1935: Neurenberg Wetten --> verbod op huwelijk tussen joden en Duitsers
• 1938: Kristallnacht: aanval op joodse winkels en synagogen
• Nazi's doen alsof het een spontane volkswoede tegen joden is
• Echter in scène gezet door de SS