leren onderzoeken 1 en 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Onderzoek doen

Thema 1  Leren onderzoeken

potje

verse lucht    

potje

uitgeademde lucht    

Ik beweer dat er in het potje uitgeademde lucht meer CO2 zit. De vraag is alleen hoe kan ik dat aantonen? CO2 is niet te zien, niet te ruiken, voelen, proeven. 

De vraag is dus: Zit er in uitademende lucht meer CO2 dan in ingeademde lucht?

We gaan het met een experimenteel onderzoek.

Zit er in het potje uitgeademde lucht meer koolstofdioxide dan in het andere potje

Hoe kan ik dit bewijzen?

Dit vraagt om een experimenteel onderzoek!

Hoe ging dat ook al weer?

Stappen van een onderzoek

1. Onderzoeksvraag      
   
2. Hypothese
3. Werkplan
4. Uitvoering
5. Resultaat
6. Conclusie
7. Discussie

Onderzoeksvraag

Hier schrijf je  zo precies mogelijk op wát je wilt onderzoeken. Dit doe je met een vraag, de onderzoeksvraag.

• Zit er in uitgeademde lucht meer koolstofdioxide dan in ingeademde lucht?

In het practicumvoorschrift is deze stap al voor je ingevuld.

Hypothese

Je hebt voordat je onderzoek begint al een beetje een idee wat het antwoord op je vraag ZOU kunnen zijn...

die schrijf je op in de HYPOTHESE (let op! je hypothese kan dus ook niet waar zijn!)

• Ik denk dat er in uitgeademde lucht meer koolstofdioxide zit dan in ingeademde lucht (want ik weet dat bij verbranding koolstofdioxide ontstaat)

In het practicumvoorschrift moet je de hypothese zelf nog invullen

werkplan

Nu moet je gaan bewijzen of wat jij denkt ook echt klopt!

Dat doe je met een experiment!

Je bedenkt wat je kunt gaan doen om te bewijzen dat je hypothese klopt! Dit schrijf je heel nauwkeurig op in je werkplan.

Noteer ook alle benodigdheden voor je experiment.

In het practicumvoorschrift is deze stap al voor je ingevuld.

Laat hier het reageerbuisje zien met de rietjes en leg het experiment uit

uitvoering

Het verzamelen van de benodigdheden en het uitvoeren van het werkplan.

Lees het werkplan in het practicumvoorschrift en voer nauwkeurig alle stappen uit.

resultaten

• Noteer de uitkomsten van je proef. 
• Je schrijft alleen op dat wat je waarneemt en trekt nog geen conclusie. 

• Verwerk je resultaten in tabellen en/of grafieken.

In het practicumvoorschrift moet je de resultaten zelf invullen

conclusie

Welke conclusie kun je nu trekken? 

Kom in je conclusie terug op het volgende:

• geef antwoord op de onderzoeksvraag
• zeg of je hypothese klopte of niet
• verwijs naar de resultaten

In het practicumvoorschrift moet je de conclusie zelf invullen

discussie

Als je hypothese niet klopt met je conclusie zeg je dat je hypothese is verworpen.  Probeer hier een mogelijke verklaring voor te vinden.

Noteer hier de volgende dingen: 

• Wat ging er mis waardoor de resultaten misschien niet helemaal kloppen?
• Wat zou je een volgende keer anders doen? 

In het practicumvoorschrift moet je de discussie zelf invullen

practicum

doel van het practicum

1.  leren hoe je een experimenteel onderzoek doet

2. aantonen dat er geen CO2 zit in ingeademde lucht

3. aantonen dat er wel CO2 zit in uitgeademde lucht

CO2 is niet waar te nemen. 

Wel kun je CO2 aantonen met een indicator. 

Een indicator is een stof waarmee je een andere stof kunt aantonen. 

Terug naar onze beginvraag: zit er meer CO2 in uitgeademde lucht?

potje

verse lucht    

potje

uitgeademde lucht    

Ik beweer dat er in het potje uitgeademde lucht meer CO2 zit. De vraag is alleen hoe kan ik dat aantonen? CO2 is niet te zien, niet te ruiken, voelen, proeven. 

De vraag is dus: Zit er in uitademende lucht meer CO2 dan in ingeademde lucht?

We gaan het met een experimenteel onderzoek.

indicator voor koolstofdioxide

De indicator voor koolstofdioxide is kalkwater.

Kalkwater is normaal helder, maar als het in contact komt met koolstofdioxide wordt het troebel.

proef 1

onderzoeksvraag: 

Is helder kalkwater een indicator voor koolstofdioxide?

hypothese: 

Ik denk dat je met helder kalkwater koolstofdioxide kunt aantonen (omdat dit op internet terug te vinden is)

spa rood

bevat koolstofdioxide

demiwater = puur water 

Leg uit waarom je spa rood  en demiwater gebruikt.

werkwijze

A.  nummer 4 reageerbuizen

B. vul de buizen (2 cm) met:

                                            1:  demiwater

                                            2: spa rood

                                            3 en 4: helder kalkwater

C. giet buis 1  bij buis 3
     giet buis 2  bij buis 4

Leerlingen werken in tweetallen. 
Elke leerling vult wel zijn eigen practicumvoorschrift in.

onderzoeksverslag

noteer in je opdrachtenboekje

-  resultaten

- conclusie

- discussie

proef 2

onderzoeksvraag

Zit er in uitgeademde lucht meer koolstofdioxide dan in ingeademde lucht?

hypothese?

Vul je hypothese in op je antwoordenblad

werkplan 

benodigdheden:

- afgedekte reageerbuis 

- twee rietjes met verschillende lengte

- kalkwater

- stopwatch/klok met seconden aanduiding

werkplan

A. Neem het reageerbuisje met de twee rietjes.

B. zet het korte rietje aan je mond. 

Haal een minuut adem door je mond in/neus uit.

C. zet dan het lange rietje aan je mond. 

Haal een minuut adem door je neus in/mond uit

D. Noteer wat je hebt waargenomen.

E. Trek een conclusie

Laat leerlingen dit ademen eerst even 'droog' oefenen. Je maakt namelijk snel een fout en dan mislukt de proef!

onderzoeksverslag

noteer in je opdrachtenboekje

-  resultaten

- conclusie

- discussie

klaar?

Ruim alles netjes op zoals op de achterkant van je vragenblad staat.

Lever je opdrachtenboekje in. 

Maak daarna de opdrachten en test jezelf af van bs 1.4

één persoon pakt:

- materialenbakje

- fles demiwater

- reageerbuisrekje

- opdrachtenboekje

Aan de slag.  Lees goed!