H2L35 - 3HD - Vrijdag - Grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom 3HD : )

Planning van dit uur

• Stillezen 
• Huiswerk bespreken: opdracht 5 en 7 van 2.7 Grammatica zinsdelen
• Samen maken: opdracht 9a en 9b - zin 2 
• Zelfstandig werken: maak opdracht 9 van 2.7 Grammatica zinsdelen 
• Leerlingen die hier moeite mee hebben: samen maken opdracht 9 (op het bord) 

Aan het einde van deze les

• weet je (weer) wat enkelvoudige en samengestelde zinnen zijn;
• weet je (weer) wat bijzinnen en hoofdzinnen zijn;
• weet je (weer) wat nevenschikking en onderschikking is. 

Nederlands

Aankomende toetsen en opdrachten:

• Repetitie hoofdstuk 2 (toetsweek) 
• Fictie-opdracht 2 inleveren (half februari)
• SO Lezen (half februari) 

Zijn hond durft niet naar buiten, dus hij heeft

 hem de diagnose 'pleinvrees' gegeven.

Is deze zin enkelvoudig of samengesteld?

Bonnie en Clyde beroofden veel banken en ze lieten zich niet vangen door de politie.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Samengestelde zin

Bonnie en Clyde | beroofden | veel banken || en | ze | lieten  | zich | niet | vangen | door de politie. 

Want: twee persoonsvormen (verander de zin van tijd)

Is in deze zin sprake van nevenschikking of onderschikking?

Bonnie en Clyde beroofden veel banken en ze lieten zich niet vangen door de politie.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Nevenschikking

           o                                                                       o

Bonnie en Clyde | beroofden | veel banken || en | ze | lieten  | zich | niet | vangen | door de politie. 

Want: 

- Als je het voegwoord 'en' weglaat, houd je twee goede zinnen over

- In allebei de zinnen kunnen er geen woorden tussen het onderwerp en de persoonsvorm instaan 

- Dus: hoofdzin + hoofdzin 

Is deze zin enkelvoudig of samengesteld?

Vier volle jaren konden ze de rol van volksheld spelen.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Enkelvoudige zin

Vier volle jaren | konden | ze | de rol van volksheld | spelen.

Want: één persoonsvorm (verander de zin van tijd)

Is deze zin enkelvoudig of samengesteld?

Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis leefde in de Verenigde Staten, waar ze grote misdaden pleegden.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Samengestelde zin

Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis | leefde | in de Verenigde Staten, || waar | ze | grote misdaden | pleegden.

Is in deze zin sprake van nevenschikking of onderschikking?

Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis leefde in de Verenigde Staten, omdat ze daar geboren zijn.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Onderschikking

                                               o

Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis | leefde | in de
                                                o

Verenigde Staten, || omdat | ze | daar | geboren | zijn.

Want: 

- Als je het voegwoord 'omdat' weghaalt, houd je geen twee goede zinnen over

Welke zin is de bijzin in deze zin?

Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis leefde in de Verenigde Staten, omdat ze daar geboren zijn.

1. Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis leefde in de Verenigde Staten
2. omdat ze daar geboren zijn

Waarom is 'omdat ze daar geboren zijn' de bijzin?

Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis leefde in de Verenigde Staten, omdat ze daar geboren zijn.

Onderschikking

                                               o

Het bekendste misdadigersduo uit de geschiedenis | leefde | in de
                                                o

Verenigde Staten, || omdat | ze | daar | geboren | zijn.

'omdat ze daar geboren zijn' is de bijzin, omdat: 

- deze zin kan niet los op zichzelf staan

- de bijzin is een onderdeel van de hele zin (te vervangen door het woord 'daarom')

- er kunnen woorden tussen het onderwerp (ze) en de persoonsvorm (zijn) staan

- het voegwoord 'omdat' staat vooraan in de zin

- de persoonsvorm staat achteraan in de zin 

Soorten zinnen

Enkelvoudige zin	Samengestelde zin
Eén persoonsvorm	- Twee persoonsvormen - Twee zinnen aan elkaar geplakt met een voegwoord
De man eet een taart.	De man eet een taart en de man drinkt koffie.

Drie volgordes van een hoofdzin

		Volgorde
1	Mededelend: Ik fiets graag.	o - pv - rest
2	Vragend: Fiets jij graag? Wanneer fiets jij graag?	pv - o - rest vraagwoord - pv - o - rest
3	Inversie: In het weekend fiets ik graag.	rest - pv - o - rest

Samengestelde zin

NEVENSCHIKKING	ONDERSCHIKKING
Hoofdzin + hoofdzin Voegwoorden (geven verband aan): want, maar, en, of, dus	Hoofdzin + bijzin of bijzin + hoofdzin Voegwoorden (geven verband aan): omdat, toen, sinds, dat
De man eet een taart en de man drinkt een kop koffie.	De man eet een taart omdat hij honger heeft . Omdat hij honger heeft , eet de man een taart.

Stap 1. 

NEVENSCHIKKING of ONDERSCHIKKING? 

Kan je het voegwoord weglaten en blijven er dan twee goede zinnen over? 

De bakker is jarig, dus hij bakt geen taart vandaag. 

De bakker is jarig. Hij bakt geen taart vandaag. 

Ja?       Hoofdzin + hoofdzin - dus:  

              NEVENSCHIKKEND

Nee?    Hoofdzin + bijzin of bijzin + hoofdzin dus: 

             ONDERSCHIKKEND

Stap 2.

Welke zin is de bijzin? 

• Een bijzin kan niet los op zichzelf staan

• Een bijzin is een onderdeel van de hele zin (je kan het vervangen door één woord)

• In een bijzin kunnen er woorden tussen de persoonsvorm en het onderwerp staan, in een hoofdzin kan dat nooit

• Het voegwoord staat vaak vooraan in de bijzin

• De werkwoorden staan vaak achteraan in de bijzin

Terwijl de leerling naar de muziek luisterde, droomde ze weg in haar gedachten. 

Voor- en achtervoegsels

Dis (niet) + kwalificeren (kwaliteit) = niet goed genoeg vinden

Voor- en achtervoegsels doen dus iets met de betekenis van een woord!

Voorvoegsels	Achtervoegsels
her- (heroverwegen) ex- (exvriend) dis- (diskwalificeren)	-vaardig (rijvaardig) -ig (goeiig) -wekkend (zorgwekkend)