Hofcultuur Muziek, Dans en Drama

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hofcultuur

Muziek analyse

Stijlkenmerken 

Renaissance en Barok muziek

Klik op de volgende slide voor info over de renaissance en barok muziek. Lees vooral stukken onder 'Algemeen' en de stijkenmerken goed door.

static.digischool.nl

Bestudeer het schema hiernaast.

Beluister het fragment.

Maak de vragen op de volgende slides

Tomas Luis de Victoria: Sanctus

Welke muzikale aspecten vallen je het meest op?

Welke 2 muzikale principes vallen je het meest op?

Wat denk je dat de strategie van de componist is? Wat wil hij bereiken met dit stuk?

Leg uit waarom deze muziek niet geïmproviseerd kan zijn. Noem 2 zaken.

De compositie van dit sanctus heeft een structuur die spanning oproept.
Beschrijf deze structuur in drie stappen en leg daarbij uit waardoor de spanning ontstaat.

Het derde vaste misgezang van het ordinarium (reeks vast wederkerende gezangen van de Mis, namelijk Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus-Benedictus en Agnus Dei) van de rooms k atholiek mis, die begint met de tekst "Sanctus" (= "heilig"). Het Sanctus bestaat eigenlijk uit twee delen, het Sanctus en het Benedictus.

“Alles lijkt te zweven” schrijft een deskundige over dit sanctus.
Geef een verklaring voor deze uitspraak.
Noem een aspect.

Bestudeer het schema hiernaast.

Beluister het fragment.

Jean-Baptiste Lully, Ouverture, Le Bourgeois gentilhomme

Welke muzikale aspecten vallen je het meest op?

Welke 2 muzikale principes vallen je het meest op?

Wat denk je dat de strategie van de componist is? Wat wil hij bereiken met dit stuk?

Franse barok muziek

Het muziekfragment is een stuk van Jean-Baptiste Lully. Het is de Ouverture uit Le Bourgeois Gentilhomme uit 1670.

De Franse opera is in de barok de enige echte concurrent van de dominerende Italiaanse opera. Dit muziektheater is in Frankrijk een afspiegeling van het verfijnde leven aan het hof van Lodewijk XIV. De belangrijkste componist aan dit hof is Jean-Baptiste Lully. Hij ontwikkelt de gewoonte om de opera met feestelijke marsmuziek te beginnen: de ouverture.

Leg uit wat het doel
is van de ouverture en breng deze in verband met het karakter van de muziek.

Het is een fragment uit Fanfare pour le Carrousel Roya l dat Lully omstreeks 1686 schrijft. 

De barokke muziekstijl aan het hof van Lodewijk XIV is als regel triomfantelijk van karakter. Dat geldt ook voor dit audiofragment.

Lully - Fanfare pour le Carrousel Royal

Leg uit waardoor dit triomfantelijke karakter ontstaat.
Noem drie muzikale middelen.

Let op! Soms mag je in een examenvraag ook naar aankleding en decor kijken. Lees daarom heel goed of er gevraagd wordt enkel de lichaamsbewegingen of niet.

van het lichaam

Beschrijf hoe de dans-aspecten gewicht, aanzet en spanning te zien zijn.

Hoe gebruiken de danser(s) de ruimte?

Beschrijf hoe de dans-aspecten richting, hoogte en plaatsing te zien zijn. Kortom. Hoe gebruiken de dansers de ruimte?

Beschrijf hoe de dans-aspecten duur, tempo en accenten in het filmpje te zien zijn.

Hofdans

Hofballet

Dit is de hele opera. Je kunt er doorheen scrollen.

De mythe van Orfeo en Eurydice

Orpheus was voor de Grieken de grondlegger van de muziek. De mythische zanger en lierspeler uit de klassieke oudheid wist de levende en levenloze natuur in de ban van zijn dwingende en bedwelmende muziek te brengen. Als hij op zijn snaren tokkelde, verloren zelfs de wilde dieren hun woestheid.

Hij trouwde met Eurydice, die kort na hun bruiloft stierf door de beet van een giftige slang. Orpheus was ontroostbaar en wilde haar terughalen. Hij daalde af naar de onderwereld, waar de god Hades (Pluto) heerste en de driekoppige hellehond Cerberus de toegang bewaakte. Beiden raakten door Orpheus’ gezang betoverd en gaven hem toestemming om de onderwereld te betreden. Eurydice mocht haar man naar het daglicht volgen, mits hij bij de tocht naar boven niet achterom zou kijken. Maar toen hij haar niet meer hoorde keek hij toch om, waardoor hij haar voorgoed verloor.

Examenvraag!

Op de volgende slides staat een vraag uit het VWO eindexamen over Monteverdi.

L'Orfeo van Monteverdi

In 1607 vond in Mantua de première plaats van L’Orfeo, Favola in Musica van Claudio Monteverdi. Het is de eerste opera die volledig bewaard is gebleven.

L’Orfeo werd door velen geprezen, onder andere door de monnik Cherubino Ferrari. Deze stuurde in augustus 1607 een brief aan Monteverdi’s opdrachtgever Vincenzo Gonzaga, hertog van Mantua, met de volgende passage:

“Monteverdi heeft me de verzen laten zien en de muziek laten horen die Uwe Hoogheid heeft laten maken; en waarachtig, dichter en musicus hebben de passies van de ziel beter weergegeven dan wie ook maar. De tekst is qua inventie mooi, qua opbouw nog fraaier en qua expressie af, en samenvattend kon men van een fraaie geest als Striggio, de tekstschrijver, ook niet anders verwachten. De muziek draagt evenzeer bij tot de waardigheid en dient het verhaal zo goed dat men het niet beter zou kunnen horen.”

Rond 1600 wilden geleerden en kunstenaars het klassieke Griekse drama nieuw leven inblazen. Dit leidde tot het ontstaan van een nieuw muziekgenre dat men uiteindelijk opera ging noemen.

Claudio Monteverdi gebruikte het verhaal van Orpheus voor zijn opera L’Orfeo, die ook nu nog regelmatig wordt opgevoerd. 

L’Orfeo dankt zijn reputatie onder meer aan de vernieuwingen die Monteverdi aanbracht in de muziek.

Noem één van die vernieuwingen en leg uit hoe deze bijdroeg aan het succes van de opera.

In het filmfragment zie je een gedeelte uit Monteverdi’s L’Orfeo in een uitvoering uit 1997. Het is de scène waarin Orpheus Eurydice terughaalt uit de onderwereld. In de scène is sprake van een innerlijk conflict.

Geef aan wat dit innerlijk conflict inhoudt.
Geef ook aan hoe dit conflict is uitgewerkt in de muziek en in het spel van de acteurs.

Deze uitvoering is geregisseerd door Pierre Audi, artistiek leider van De Nederlandse Opera. Zijn vormgeving verbindt zich naadloos met het verhaal en met de muziek.
Leg uit hoe Audi dit heeft bereikt. Betrek zowel het verhaal als de muziek in je antwoord.

Na de Orfeo van Monteverdi zijn meer dan zestig opera’s gecomponeerd over Orpheus. Ook choreografen, schilders en filmregisseurs hebben dit verhaal als uitgangspunt gebruikt. Het blijft inspirerend vanwege de universele thema’s die er in voorkomen.
Bespreek twee universele thema’s in het verhaal van Orpheus.

Hofcultuur

Invalshoeken

Afsluiting van deze periode

We gaan de Hofcultuur onderbrengen in 10 onderwerpen:(+ Inleiding)

Inleiding

1. Kunstenaar
2. Classisime
3. Adel
4. kerk
5. Erotiek en heiligheid
6. Beeldhouwkunst
7. Lichaam&Geest
8. Claudio Monteverdi
9. Oratoruim
10. Versaille

Ieder groepje heeft 3 onderwerpen toegewezen gekregen.

Hoe?

• In groepjes van 4
• Elk groepje verantwoording over 3 onderwerpen uit de YOUTUBE playlist Hofcultuur
• Groepje doet onderzoek
• bereid les voor, voor 5V. Deze les in bv een educatieve video, lesson-up, of een combi daarvan. 
• Les duurt 20 minuten