4.2 Patronen: demografisch, cultureel en politiek

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.2 Patronen: demografisch, cultureel en politiek

H4 - Herhaling (V4) Wereld

Domein B: Wereld

VWO 6

Lesdoelen

• Ik kan op verschillende schaalniveaus de bevolkingsspreiding verklaren.
• vier nadelen noemen van het gebruik van het bbp per hoofd om welvaart te meten.
• met voorbeelden het verschil uitleggen tussen regionale en sociale ongelijkheid.
• beredeneren welke processen voor de mondiale opschuiving van de beroepsbevolking hebben gezorgd.

Bevolkingsspreiding verklaren

1. Het verschil in natuurlijke mogelijkheden.
2. De ligging. Vooral de relatieve ligging ten opzichte van andere economisch kerngebieden speelt een rol.
3. Het koloniale verleden (kustzone).

Hoe...

Dan...?

Natuurlijke bevolkingsgroei

Arme landen --> hoog geboortecijfer, want:

• Demografisch: jonge leeftijdsopbouw (moeders van morgen al geboren);
• Sociaal: opleidingsniveau meisjes laag;
• Cultureel: geloof + aanzien;
• Economisch: armoede = veel kinderen;
• Geografisch: hoog verstedelijkingstempo, lage verstedelijkingsgraad (vruchtbaarheid in de stad lager).

Demografisch transitiemodel

Sociale bevolkingsgroei

Soorten migranten:

• Economische migranten
  
• Vluchtelingen
  
• Ecologische migranten
  

Migratiestromen:

• Mondiaal : Zuid -> Noord
  
• Continentaal: Afrika vluchtelingen, Europa economische migratie (oost-west)
• Nationaal: ruraal-urbaan

Verstedelijkingstempo

Het hoge verstedelijkingstempo in arme landen kent drie oorzaken:

• de trek van het platteland naar de stad, vooral van jonge mensen;
  
• de jonge stadsbevolking heeft een hogere vruchtbaarheid en levensverwachting;
  
• de groei van grote steden, waarbij die omringende plaatsen opslokken.

• AR: hoe hoger het ontwikkelingspeil, hoe hoger de verstedelijkingsgraad en hoe lager het verstedelijkingstempo. 

Push- en pullmodel

Migratieparadox

Waarom migreren mensen?

Migratieparadox

De keuze om te migreren wordt vooral ook gestuurd door:

• De aspiraties die iemand heeft. De wens om de eigen situatie te verbeteren.
• De capabiliteit die iemand heeft om te kunnen migreren. Heeft iemand voldoende mogelijkheden?

Algemene regel = wanneer de welvaart in een land toeneemt, dan neemt de emigratie toe omdat de aspiraties en mogelijkheden dan ook toenemen.

Cultuurelementen

• Verstand (taal & religie)
• hoe met elkaar samenleven (wetten & opvoeding)
• materiële kenmerken (bouwstijl & kleding)

Beïnvloeding van cultuur

• Diffusie: verspreiding van een ruimtelijk verschijnsel/cultuurelement
  
• Cultuurmenging/acculturatie: cultuurelement wordt aangepast aan de bestaande cultuur

Diffusie door:

• kolonialisme
• internationale migratie
• moderne communicatie
• internationale handel
• toerisme

Trends

1. Homogenisering (vb. Amerikanisering & verwestering).

2. Heterogenisering

--> verharding 

Politiek stelsel

Verschillende manieren van besturen:

• Democratie: vrije verkiezingen
• Beperkte democratie: gecontroleerde verkiezingen 
• Dictatuur: autoritair bestuurd

• Sinds 1990 is het democratisch gehalte mondiaal gezien toegenomen.

Maar.. zijn deze kaarten objectief?

Machtsverdeling

• Tot 1990: Bipolair
• Welke landen zouden dit zijn geweest?
  

• Nu: ontstaan van  multipolair
  machtssysteem
• Wereldwijd?
  
• Regionaal? 

Aan de slag!

Verwerk deze paragraaf op jouw manier:

• Samenvatten
• Mindmap/conceptmap
• Maken van de online opdrachten