2.4 Fascisme en communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 3,4

Fascisme en communisme

Twee nieuwe politieke stromingen in het interbellum

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie kenmerken van het fascisme en communisme benoemen en herkennen.

Ook snappen jullie waarom deze stromingen in deze tijd opgekomen zijn.

Fascisme in Europa

• 'Oplossing voor de crisis'

• Populair in de jaren ’20 en ’30 van de 20e eeuw

• Antwoord op slecht beleid van de democratische regeringen

• Niet alleen in Italië of Duitsland (NSDAP), ook in Engeland (BUF) en Nederland (NSB)

Kenmerken van fascisme (1)

• Fascisme is overal tegen: vooral dingen die vreemd zijn en andere culturen
  

• Fascisme is anti-democratisch: het volk hoeft niet mee te praten

• Er is één leider. Hij bepaalt wat goed is.

Fascisme

Fascisme is een politieke stroming, 

ook  extreem-rechts genoemd

De naam komt van een bijl met takken (fasces) uit het Romeinse Rijk.

Kenmerken van fascisme (2)

• Fascisme is nationalistisch: de eigen staat boven alles
  

• Fascisme gaat uit van ongelijkheid tussen mensen: de hoogontwikkelden moeten de laagontwikkelden leiden.

Benito Mussolini

Leider, of 'Il Duce',  van Italië (1922-1943)

richt  de Zwarthemden op (knokploeg)

Na de Eerste Wereldoorlog en de Vrede van Versailles was er veel onvrede, 

 de 'slechte' Italiaanse regering.

Sovjet-Unie

onder Stalin 

Jozef Stalin

Leider,  van de Sovjet-Unie (1924-1953)

Onder Stalin werd het communistische Sovjet-Unie een totalitaire samenleving. (een samenleving waarin de machthebbers controle hebben op alle onderdelen van de samenleving, van scholen en theaters tot kranten en sportclubs. 

Kenmerken van Stalinisme

• De Sovjet-Unie werd geregeerd door één partij met sterke leider, Stalin
• Indoctrinatie door propaganda en censuur

• extreem onderdrukkend systeem: angst en terreur door geheime politie, strafkampen, showprocessen en zuiveringen.

Persoonsverheerlijking en indoctrinatie

Kenmerken van Stalinisme

• De economie werd geregeld door een Planeconomie.
• Een van de plannen voor de economie was de Collectivisatie.

• de Sovjet-Unie was een totalitaire staat: individu was totaal ondergeschikt aan de staat
• door middel van showprocessen werden zuiveringen gehouden.

Planeconomie

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

Zo waren er vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

Collectivisatie

• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz. 

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Goelag

• Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.
• In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

• Sommige van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden
  

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie kenmerken van het fascisme en communisme benoemen en herkennen.

Ook snappen jullie waarom deze stromingen in deze tijd opgekomen zijn.