Herhalen Grammatica Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Zinsdelen, persoonsvorm, onderwerp

Persoonsvorm: vraagzin/tijdproef/getalproef

Onderwerp: wie/wat + pv?

I. Als de persoonsvorm van een zin van tijd verandert, verandert het onderwerp mee.
II. Vraagzinnen beginnen altijd met de persoonsvorm.

Welke uitspraak over de persoonsvorm is waar?

1. Alleen zin I is juist.
2. Alleen zin II is juist.
3. Beide zinnen zijn juist.
4. Beide zinnen zijn onjuist.

In welke zin vormen de woorden in grote letters samen één zinsdeel?

1. Ik verpakte de kleren KEURIG IN GROTE, STOFFEN DRAAGTASSEN.
2. Veel lezers vonden DAT LAATSTE ARTIKEL over jou erg leuk.
3. Was Kirsten altijd al ZO'N SPORTIEF EN VRIENDELIJK MEISJE?

Welke verdeling in zinsdelen is juist?

1. Rijdt / die oom / van jou / altijd / in zo’n klassieke / Amerikaanse slee?
2. Rijdt / die oom / van jou / altijd / in zo’n klassieke Amerikaanse slee?
3. Rijdt / die oom van jou / altijd / in zo’n klassieke Amerikaanse slee?
4. Rijdt / die oom van jou / altijd / in zo’n klassieke / Amerikaanse slee?

Werkwoordelijk gezegde

persoonsvorm + andere werkwoorden in de zin + 'te' of 'aan het'

Noteer de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow) en het werkwoordelijk gezegde van de volgende zin:

Voor de kroeg waren de gepensioneerde Franse mannen aan het jeu-de-boulen met ijzeren ballen.

Lijdend voorwerp

Wat/Wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Welke uitspraak over het lijdend voorwerp is juist?

1. Het lijdend voorwerp begint altijd met een voorzetsel.
2. Het lijdend voorwerp van een zin is altijd een levend wezen: een mens of een dier.
3. Het lijdend voorwerp van een zin kun je vinden met de vraag: 'Wat (of Wie) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?’
4. In elke zin komt een lijdend voorwerp voor.

Noteer de persoonsvorm (pv), het werkwoordelijk gezegde (wg), het onderwerp (ow) en het lijdend voorwerp (lv) van de volgende zinnen.
Staat een zinsdeel niet in de zin? Zet dan een streepje (-).

Tom mocht van zijn moeder een nieuwe winterjas kopen.

Meewerkend voorwerp

Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Welke vraag stel je om het meewerkend voorwerp te vinden?

1. Aan / door wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp
2. Aan / met wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp
3. Aan / van wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp
4. Aan / voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Noteer de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow), het werkwoordelijk gezegde (wg), het lijdend voorwerp (lv) en het meewerkend voorwerp (mv). Staat een zinsdeel niet in de zin? Zet dan een streepje

Een rozentuin zal ik je in het verleden wel nooit beloofd hebben.

Welke zin heeft de onderstaande structuur?
mv - pv/wg - ow - lv - rest wg

1. De gemeenteraad wil een nieuw stadspark laten aanleggen.
2. Deze prachtige ring heb ik voor mijn vriendin gekocht.
3. Jou zal de kok een heerlijk warm bordje soep opscheppen.
4. Jouw kleine zusje zal mij al jullie geheimpjes verklappen.

Bijwoordelijke bepaling

Geeft antwoord op vragen als: Hoe? Hoelang? Hoever? Waar? Waardoor? Waarheen? Waarom? Waarover? Waarvandaan? Waar? Wanneer?

Hoeveel bijwoordelijke bepalingen staan er in de zin?

Vanwege de risico's wilde de bevelhebber zijn soldaten niet door de mijnenvelden sturen.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel bijwoordelijke bepalingen staan er in de zin?

In Frankrijk verwachten de wijnboeren dit jaar een goede oogst.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde van een zin zegt wat iemand of iets (het onderwerp) doet 
• Een naamwoordelijk gezegde (ng) zegt wat iemand of iets is of wordt.
  

VB: Matthias / wordt / later / zeer waarschijnlijk / wiskundeleraar.

 ng = wordt [wiskundeleraar]

Naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een werkwoordelijk deel en een naamwoordelijk deel:

• Het werkwoordelijk deel (ww.deel) bevat alle werkwoorden uit de zin. Een van die werkwoorden is een koppelwerkwoord (kww): zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.
  
• Het naamwoordelijk deel (nw.deel) bevat een bijvoeglijk of zelfstandig naamwoord dat een eigenschap (wiskundeleraar) van het onderwerp (Matthias) geeft. Het koppelwerkwoord (wordt) koppelt de eigenschap aan het onderwerp.

Noteer een overeenkomst en een verschil tussen een naamwoordelijk gezegde en een werkwoordelijk gezegde.

Neem over: Overeenkomst = ....
Verschil = ...

Noteer de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow), het naamwoordelijk gezegde (ng), het naamwoordelijk deel (nw.deel) en het koppelwerkwoord (kww).
Staat een zinsdeel niet in de zin? Zet dan een streepje (-).

Die kleine gymnaste uit Roemenië is bijzonder lenig.

Noteer de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow), het naamwoordelijk gezegde (ng), het naamwoordelijk deel (nw.deel) en het koppelwerkwoord (kww).
Staat een zinsdeel niet in de zin? Zet dan een streepje (-).

Waarom zou Rick zo graag klassenvertegenwoordiger willen worden?

In welke zin(nen) staat een naamwoordelijk gezegde?

1. De gekrompen spijkerbroek bleek mij veel te klein te zijn geworden.
2. In Den Haag schijnen morgen duizend kunstenaars een protestmars te houden tegen de bezuinigingen op cultuur.
3. Komend weekend gaat Bertolf tien nummers spelen in muziekcentrum Hedon.
4. Volgens mij moet handbalster Erica nog jaren een topspeelster kunnen blijven.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak. 

persoonsvorm

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

De lamborghini 

is

volgens kenners

nog altijd

de mooiste Italiaanse auto. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak. 

persoonsvorm

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Voorlopig

wil

de kunstenaar

dit mooie bronzen beeld

helaas

aan niemand 

verkopen

H1 t/m H6 Gram. Zinsdelen

• persoonsvorm (pv)

     tijdproef, getalproef (vraagzin)

• onderwerp (ow)

      Wie/(wat) + pv?

• werkwoordelijk gezegde (wg)

     zegt wat het onderwerp (iets of              iemand) doet

• lijdend voorwerp (lv)
  

     Wat/Wie + wg + ow ?

• naamwoordelijk gezegde (ng)
  

     zegt wat het onderwerp (iets of iemand) is

        - werkwoordelijk deel: 9       

           koppelwerkwoorden

        - naamwoordelijk deel: zet je tussen haken

• meewerkend voorwerp (mv)

     Aan/Voor wie + wg + ow + lv?

• bijwoordelijke bepaling (bwb)

     Overige ww in de zin. Geeft antwoord op       

     vragen als: Waar?, Wanneer?, Hoe?. enz. 

Grammatica - zinsdelen H5

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen 

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Peter zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Peter zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker. 

Samengestelde zin: zin met meer dan 1 persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes. 

Hoofd- en bijzinnen

Grote gezinnen worden zeldzaam, maar er bestaan nog altijd gezinnen met 6 kinderen

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Zes studerende kinderen kunnen een behoorlijke kostenpost vormen voor hun ouders

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Toen het mooi weer werd, kochten we ligstoelen bij het tuincentrum.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

In een samengestelde zin staan altijd 2 persoonsvormen

1. juist
2. onjuist

In een enkelvoudige zin staat maar 1 persoonsvorm

1. juist
2. onjuist

Hoofd- en bijzinnen

Als een zin twee persoonsvormen heeft, is het een samengestelde zin. Deze samengestelde zin bestaat uit hoofdzinnen of hoofd- en bijzinnen.

Hoofdzin

De hoofdzin kun je op de volgende manier herkennen:

- Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar; er passen (bijna nooit) andere zinsdelen tussen. 

- De persoonsvorm staat voorin de zin; het is het eerste of tweede zinsdeel.

Bijzin

De bijzin kun je op de volgende manier herkennen:

- Het onderwerp en de persoonsvorm staan niet naast elkaar. Je kunt er andere zinsdelen tussen zetten. 

- De persoonsvorm staat vaak achter in de zin.

Samengevat

Hoofdzin:

Pv en ow naast elkaar

Pv staat vooraan

Bijzin:

Pv en ow niet naast elkaar

Pv staat achteraan.

Oefenopdrachten

Skatend op het schoolplein kwam Henry ten val.

1. 1x HZ
2. 2x HZ
3. BZ + HZ
4. HZ + BZ

Wat heb je hier?

Hij mag altijd eerst, tenzij hij voetbaltraining heeft.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ

Wat heb je hier?

In het nieuwe restaurant stond de ober al op ons te wachten en hij begroette ons hartelijk.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ
3. HZ + HZ
4. BZ + BZ

Toen ze genoeg getraind had, liep ze de marathon.
Wat is de bijzin?

1. Toen ze genoeg getraind had.
2. liep ze de marathon

Ze vond dat ze een goede tijd had neergezet.
Wat is de bijzin?

1. Ze vond
2. Ze vond dat
3. dat ze een goede tijd had neergezet.

Lees de volgende zin. Het gedeelte tussen haakjes is een:

Als je dat nog een keer zegt, ( word ik boos ).

1. Hoofdzin
2. Bijzin