5.6 DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

• Doe je jas uit en tas van tafel
  
• Ga rustig zitten en pak je boek, schrift en laptop erbij
  
• Als je klaar bent: Tik je op google dit in: Lesson up code invoeren. Klik op de eerste optie
• Tik daarna de code in die onderin het bord staat

B7 DNA-technieken

B7 DNA-technieken

Leerdoelen

Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Kennen/Kunnen

• Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Wat gaan we doen?

• Herhalen
• Biotechnologie wat is het?
• Toepassingen van biotechnologie
• Tijd voor hw
  
• Afsluiten

Biotechnologie

Verzamelnaam voor technieken waarbij de mens organismen gebruikt om producten te maken.

Recombinant-DNA-technieken

Recombinant-DNA-technieken: DNA gaat van organisme één naar organisme twee.

Genetische modificatie: Het aanbrengen van het gewenste DNA in een organisme.

Genetische modificatie

Een kunstmatige verandering in het DNA van een organisme

Als het nieuwe gen van een ander organisme afkomstig is dan noem je het gemodificeerde organisme transgeen

Insuline productie

Insuline wordt tegenwoordig geproduceerd door bacteriën.

Hiervoor is een plasmide met een menselijk insuline gen geplaatst in een bacterie

Crispr-cas kan gerichte wijzigingen in het DNA van een organisme aanbrengen.

Gene-editing: Gen aanpassing

Je kunt de techniek vergelijken met het aanpassen (‘editing’) van tekst. Door enkele letters te veranderen of een woord weg te laten, ontstaat een woord of zin met een nieuwe betekenis.

Genomics

Genomics: Onderzoek naar al het DNA en genen van een organisme.

Bij kankeronderzoek:

genen van gezond weefsel

worden vergeleken met

tumorweefsel.

eDNA

Organismen laten unieke 

DNA sporen achter.

Door uit zeewater, sneeuw 

of lucht kun je met eDNA 

erachter komen welke soorten in het gebied 

voorkomen zonder deze soorten te hoeven zoeken of zelfs te hoeven vangen. 

To do:

• Wat? Opdrachten maken van paragraaf 5
• Vraag? Vraag het eerst fluisterend aan je buurman. Komen jullie er samen niet uit, vraag de docent.
• Klaar? Steek dan je hand op

Hoever mag genetische modificatie gaan?

• Mag je veevoer genetisch aanpassen?
• Mag je voedselgewassen genetisch aanpassen?
• Mag je dieren voor consumptie genetisch aanpassen?
•  Mag je huisdieren genetisch aanpassen?
• Mag je wilde dieren genetisch aanpassen?
• Mag je mensen genetisch aanpassen?
• Met welk doel mag je organismen genetisch aanpassen?

Welke DNA-technieken worden toegepast in de volgende situaties?

bacteriën geschikt maken om insuline te produceren

DNA van landbouwgewassen aanpassen als bescherming tegen ziekten

onderzoeken welke invloed medicijnen hebben op het DNA

ouderschapstest

DNA-test

Genetische modificatie

genomics

crispr-cas

Niet alle organismen fossiliseren even snel. Van welk van de onderstaande dieren zijn waarschijnlij de minste fossielen ontstaan?

1. Slang
2. Vis
3. Octopus
4. Kreeft

Wat is GEEN rudiment bij mensen?

1. Kippenvel
2. Verstandskiezen
3. Navel
4. Blinde darm

Wat klopt over genen en allelen?

1. een gen zit in het DNA een allel op een chromosoom
2. een gen is een eigenschap een allel is een variant van de eigenschap
3. allel en gen zijn synoniemen van elkaar
4. een allel is een eigenschap een gen is een variant van de eigenschap

Bij katten komen de vachtkleuren zwart en rood voor. Zwart is een sterker allel dan rood.
Wat geldt voor het genotype van een zwarte kat?

1. Altijd homozygoot
2. Altijd heterozygoot
3. Homozygoot of heterozygoot

Bij katten komen de vachtkleuren zwart en rood voor. Zwart is een sterker allel dan rood.
Wat geldt voor het genotype van een rode kat?

1. Altijd homozygoot
2. Altijd heterozygoot
3. Homozygoot of heterozygoot

Biotechnologie

Bedenk een argument van een boer voor genetische modificatie van planten

Bedenk een argument van wetenschapper vóór genetische modificatie van mensen

Wat is een fossiel?

1. De afdruk van de poot
2. Het skelet
3. Beide
4. Geen van beide

Wanneer spreek je van verwantschap?

1. Als dieren in hetzelfde leefgebied wonen.
2. Als er overeenkomst is in het DNA
3. Als er overeenkomst is in het dieet (wat dieren eten)
4. Als er geen enkele overeenkomst is tussen dieren.

Welke soorten hebben de meeste verwantschap?

1. Het paard en de hond
2. De hond en de kat
3. Weet niet
4. De kat en het paard

Wat is niet juist over rudimentaire organen?

1. ze duiden op een gemeenschappelijke voorouder
2. ze hebben geen functie meer
3. ze komen niet of nauwelijks tot ontwikkeling
4. ze ontstaan door mutaties

Wat is geen rudimentair orgaan?

1. Het heupbeen bij een walvis
2. De blinde darm bij de mens
3. Het staartbotje bij een kat
4. Het staartbeen bij de mens