Thema 3 bs6 speciale manieren overerven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Basisstof 6

Speciale manieren van overerven

Men kruist twee organismen met de volgende genotypen: AaBbCcdd x aaBbccDd. Hoe groot is de kans op een nakomeling die voor alle genen homozygoot recessief is? (niet gekoppelde genen)

Uitwerking

Kruising: AaBbCcdd x aaBbccDd

De kans op aabbccdd is:

Aa x aa -> 50% kans op aa

Bb x Bb -> 25 % kans op bb

Cc x cc -> 50 % kans op cc

dd x Dd -> 50 % kans op dd

Dus: 1/2 x 1/4 x 1/2 x 1/2 = 1/32

Gekoppelde overerving

Beide genen liggen op HETZELFDE

chromosoom

Onafhankelijke overerving

Beide genen liggen op VERSCHILLENDE

chromosomen

Teckels!

Ruwe vacht (R) is dominant over gladde vacht (r). 
Donkere vacht (D) is dominant over blonde vachtkleur (d). 

Er is sprake van een gekoppelde overerving.  

Twee heterozygote teckels worden gekruist. Wat zijn de genotypen & fenotypen in F1?!

P: MH x mh
MH mh
Wat is de F1?

1. MH MH
2. mh MH
3. MmHh
4. Mm Hh

F2?

Bij de F1 vind er zelfbestuiving plaats.

Schrijf de F2 uit in fenotypische verhoudingen. 

P:            MH                 x            mh
                MH                               mh

F1:            MH                  x           MH
                 mh                               mh

F2: 

	MH	mh
MH	MH MH	MH mh
mh	mh MH	mh mh

3 onbehaarde normale & 1 behaarde mandarijn

Multiple allelen

Soms zijn er meerdere dominante allelen en één recessieve. Bij bloed is : I^A  I^B en i. 
 I^A en I^B zijn onvolledig dominant, i is recessief. 

Dit noemen we overerving met multiple allelen. 

Een mens heeft nog wel maar 2 van deze allelen bij zich (blijft in een paar voorkomen) maar er zijn meerdere mogelijkheden. 

Vorm van co-dominante overerving 

Bloedgroepen zijn een vorm van co-dominante overerving.

Bloedgroepen:  welke antigenen zijn aanwezig op membraan bloedcellen

Het genotype bij bloedgroepen. 
'I' met een toevoeging. 
Overerving met Multiple Allelen.

Wat kan het genotype van iemand met bloedgroep A zijn?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. IA IA
2. IAi
3. IA IA en i i
4. IA IB en IA IA

Welke mogelijke genotypen hebben de kinderen van een man met bloedgroep O en een vrouw met bloedgroep AB.

Bijbehorende fenotypen??

Een man met bloedroep A en een vrouw met bloedgroep A krijgen een kind. Welke bloedgroepen kan het kind hebben?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. A
2. B
3. AB
4. O

Bij homozygote genotypen ( D of R aandoening afhankelijk) sterfte in een vroeg embryonaal stadium. 

Bijv. bij manx katten wordt het ontbreken van de staart veroorzaakt door een dominant allel, wat letaal is als er twee van aanwezig zijn.

Letale factor: homozygoot recessieve fenotype dodelijk.

Ook bij intermediaire fenotypes. 

Sommige planten zijn niet in staat bladgroen te vormen. Dit zogenaamde albinisme berust op de aanwezigheid van een recessief allel. Albino planten zijn niet levensvatbaar, albinisme is dus een letale eigenschap.
Bij een tabaksplant die heterozygoot is treedt zelfbestuiving op. Er ontstaan 600 zaden. Na kieming ontstaan hieruit planten.
Hoeveel planten zullen na verwachting niet levensvatbaar zijn?

1. 0
2. 150
3. 300
4. 600

Speciale overerving

• DNA in mitochondriën.
• Mitochondriaal DNA erft via eicellen over.
• Mitochondriën in zaadcel vlak voor zweepstaart en dringen dus de eicel niet binnen.
• Overerving via vrouwelijke lijn. 

Voor identificatie van een slachtoffer bij een ramp zijn onderstaande personen beschikbaar. Wie zijn geschikt voor identificatie aan de hand van mitochondriaal DNA? (meerdere antw. mogelijk)

1. vader
2. moeder
3. oma van vaders kant
4. oma van moeders kant