1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Welkom bij GS!

Vandaag 1.3

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling Paragraaf 1.2
2. Leerdoelen
3. Start p. 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw.
4.  Stapelmarkt
5. Aan de slag

Herhaling: Hoe zorgden de losse compagnieën ervoor dat iedereen minder verdiende?

Herhaling: Waar staan de letters WIC voor?

1. West-Indische Compagnie
2. Westers Ingestelde Compagnie
3. West-Iconische Compagnie
4. Welvaart-Indische Compagnie

Herhaling: Leg in 3 zinnen het begrip Driehoekshandel uit.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat het begrip stapelmarkt betekent. 
   
2. Ook weet je waarom Amsterdam een goede handelsplek was.
3. En kun je uitleggen hoe Nederland rijk werd in de zeventiende eeuw. 

1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Amsterdam als stapelmarkt

• Handel Oostzee > Verkoop Republiek > Overige verkoop Zuid-Europa.
• Producten Oostzee, VOC & WIC moesten opgeslagen worden.
• Amsterdam & Antwerpen liggen halverwege Noord/Zuid-Europa.

• Stapelmarkt - Plaats waar handelsproducten tijdelijk worden opgeslagen om van daaruit verder te worden verhandeld. 

Stapelmarkt

Producten:

-Stof

-Hout

-Kaas

-Graan

-Haring

-Wijn

-Specerijen

LD: Waarom was Amsterdam een goede handelsplek?

Immigratie

• Amsterdam werd een wereldstad.
• Veel mensen trokken naar de Republiek.
• Redenen:
• Rijkdom van de Republiek.

• In de Republiek minder oorlog.
• Godsdienstvrijheid.
• Rond 1625 was 40% van de Amsterdammers migrant.

Wat is GEEN reden voor de vele migranten naar de Republiek?

1. Rijkdom in de Republiek
2. Migranten kregen gratis land in de Republiek
3. In de Republiek was minder oorlog
4. Godsdienstvrijheid in de Republiek

Grachtenpanden en buitenhuizen

• Het werd erg druk in Amsterdam. 
• Keizersgracht, Prinsengracht & Herengracht.
• Rijke kooplieden kochten dure huizen in de grachten.
• Druk, rumoerig, stank & ziektes.
• In de zomer verhuizen naar een buitenhuis.
• Familie, personeel, kleding, meubels, servies, boeken etc.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat het begrip stapelmarkt betekent. 
   
2. Ook weet je waarom Amsterdam een goede handelsplek was.
3. En kun je uitleggen hoe Nederland rijk werd in de zeventiende eeuw. 

LD: Wat is een stapelmarkt?

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen

1. Wat het begrip stapelmarkt betekent.

2. Ook weet je waarom Amsterdam een goede handelsplek was.

3. En kun je uitleggen hoe Nederland rijk werd in de zeventiende eeuw. 

Ja!

Nee

Een beetje...

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat de oorzaak van de droogmakerij in het gewest Holland was.
2. En ook weet je de gevolgen van het afsluiten van rivier de Schelde waren voor de Republiek.

Inpolderen

• De bevolking in het westen groeide snel, maar er was te weinig landbouwgrond voor voedsel > te weinig voedsel.
• De helft van gewest Holland bestond uit meren en moeras.

• Jan Adriaanszoon Leeghwater bedacht hoe hij meren kon droogleggen.
• Droogmakerij - Polder: Land dat vroeger een meer was, waaruit het water is weggepompt.

Jan Adriaanszoon Leeghwater

Hij was de zoon van een timmerman. Hij bedacht een ander soort molen, die veel beter was. Ook bedacht hij hoe je meren kon droogleggen, waardoor er meer grond kwam voor landbouw en woningen.

Wat was het voordeel van een droogmakerij?

1. Er kwam minder grond beschikbaar.
2. Er kwam meer landbouwgrond.
3. Er kwamen meer meren.
4. Er kwam een nieuwe handelsstad.

Van Spanje

De Republiek

Afsluiting van de Schelde

Afsluiting van de Schelde

• Zuiden was in Spaanse handen
• Antwerpen was in die tijd een belangrijke havenstad. 
• De rivier de Schelde liep vanuit de Republiek naar deze stad. Door deze rivier (de Schelde) af te sluiten moesten schepen nu wel naar Amsterdam varen.  

Afsluiting van de Schelde

Gevolgen:

1. Amsterdam werd de grootste stapelmarkt van Europa.
   
2. Veel handelaren uit Antwerpen verhuisden naar Amsterdam.
   
3. Deze handelaren waren protestantse mensen.
4. Deze handelaren brachten veel geld en kennis met zich mee.
   
5. Amsterdam werd hierdoor een echte wereldstad.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat de oorzaak van de droogmakerij in het gewest Holland was.
   
2. En ook weet je de gevolgen van het afsluiten van rivier de Schelde waren voor de Republiek.

LD: Waarom was een droogmakerij een 'grote verandering'?

LD: Wat zijn 2 gevolgen van de afsluiting van de Schelde?

1. Veel handelaren verhuisden naar Amsterdam.
2. Veel handelaren verhuisden naar Antwerpen.
3. Antwerpen werd de grootste stapelmarkt van Europa.
4. Amsterdam werd de grootste stapelmarkt van Europa.

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen

Ja!

Nee

Een beetje...

Aan de slag!

Boek 2 vmbo-t/havo

Paragraaf 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Opdrachten: 7, 8, 9 & 10

Extra: 11

Tijd over:

Vragen paragraaf 1.3

&

Video over Amsterdam

00:42

Waarop is Amsterdam gebouwd?

1. Op hele droge grond.
2. Op hele natte grond.
3. Op palen.
4. Op ramen.

00:42

Wat is een ander woord voor 'drassig'?

1. Droog
2. Nat

01:18

Wie woonden er in de huizen aan de grachten?

1. De rijke kooplieden en handelaren
2. De ambachtslieden
3. De arme mensen
4. De bedelaars

01:18

Wat voor soort huizen stonden er aan de grachten?

1. Pakhuizen
2. Winkels
3. Polders
4. Woonhuizen (woningen)

01:56

In welke gracht vind je de 'gouden bocht'?

1. De keizersgracht
2. De herengracht
3. De prinsengracht

01:56

Wie woonden er in deze 'gouden bocht'?

1. De allerrijkste mensen
2. De rijken
3. De handelaren
4. De armen

Wat is een droogmakerij?

1. Dat is een meer.
2. Dat is land dat vroeger een meer was, maar is drooggelegd.
3. Dat is de naam voor de zeventiende eeuw.
4. Dat zijn grachten die rond het centrum van Amsterdam zijn aangelegd.

Wat is de Gouden Eeuw?

1. Dat is een meer.
2. Dat is land dat vroeger een meer was, maar is drooggelegd.
3. Dat is de naam voor de zeventiende eeuw.
4. Dat zijn grachten die rond het centrum van Amsterdam zijn aangelegd.

Wat is de stapelmarkt?

1. Dat is een plaats waar handelswaar tijdelijk wordt opgeslagen.
2. Dat is land dat vroeger een meer was, maar is drooggelegd.
3. Dat is de naam voor de zeventiende eeuw.
4. Dat zijn grachten die rond het centrum van Amsterdam zijn aangelegd.

Wat is de grachtengordel?

1. Dat is een plaats waar handelswaar tijdelijk wordt opgeslagen.
2. Dat is land dat vroeger een meer was, maar is drooggelegd.
3. Dat is de naam voor de zeventiende eeuw.
4. Dat zijn grachten die rond het centrum van Amsterdam zijn aangelegd.

Leg uit hoe Nederland in de zeventiende eeuw rijk werd.
Gebruik in je antwoord de begrippen: stapelmarkt en Gouden Eeuw