Lear mar Frysk - module 1 - les 5

• Fries
• Beroepsopleiding

Lear mar Frysk - module 1 - les 5

Wat is de flater yn dizze tekst?

Doordat op eduFrysk tientallen extra teksten staan, die allemaal te lezen en te beluisteren zijn en de vertaling van de woorden direct bij de tekst gegeven wordt, is eduFrysk een handige manier om veel woorden te leren. Ook het lezen van een Fries (kinder)boek draagt bij aan het vergroten van de woordenschat. 

Deze les gaat over klokkijken en reizen.

https://www.omropfryslan.nl/fy/nijs/1233206/fryske-akademy-presintearret-rymwurdboek-frysk-foar-helpsinteklazen-en-hobbyrappers

Wurklist

• Weromsjen ôfrûne wike
• Opdrachten boek & www.Edufrysk.nl

       - Harkje, lêze en útspraak oefenje (reizgjen)
       - Grammatika (de tiid fan 'e dei sizze)
       - Ta beslút
       - Om thús te dwaan

• Neigesetsje

Opdracht 1 werhelling wurdskat

1. Sjoch nei de wurdlist.
2. Ik lês de wurden yn it Frysk foar. (Net op folchoarder)
3. Skriuw it nûmer op fan de Nederlânske oersetting.

1	aaien	7	hoofd	13	lawaai	19	sinds	25	terwijl
2	een	8	huiduitslag	14	leven	20	sloot	26	tranen
3	eens	9	ik ben niet lekker	15	niet	21	spul	27	verkouden
4	er	10	in	16	niks	22	straks	28	vriendschap
5	gebroken	11	kiespijn	17	ophouden	23	streng	29	waarom
6	groen	12	knie	18	ruimte	24	tegen	30	zomer

Dit is in oefening om de wurdskat fan de foarige les nochris te werheljen op gehoar.

Lês de wurden yn it Frysk op sa't se op de neikommende slide opnommen binne.

Opdracht 1 antwurden

Foar it neisjen lês ik de list mei sifers en Fryske wurden foar.

26	triennen	29	wêrom	9	ik bin wat heal
25	wilens	19	sûnt	5	brutsen
30	simmer	23	strang	15	net
14	libben	21	guod	4	der
18	romte	13	leven	24	tsjin
28	freonskip	22	aanst	3	ris
6	grien	17	ophâlde	16	neat
20	sleat	8	hûdútslach	12	knibbel
1	strike	11	pyn yn 'e mûle	10	yn
2	in	27	ferkâlden	7	holle

Lês it nûmer én de wurden op.

De kursisten kontrolearje harren rige mei sifers.

Húswurk en Lochboek

Húswurk makke en lochboek byholden?

Hokker moaie / nijsgjirrige wurden binne der opskreaun?

Diel A opdracht 9, 10 of 11 foarlêze.

Diel B opdracht 12, 13 en 14 noch fragen?

Diel C opdracht 15 foarlêze en 16 wa hat in foarbyld?

Ekstra opdrachten 17 en 18 foarlêze?

Harkje, lêze en útspraak

Opdracht 2 lêze en harkje

Antwurden:

• dúst
• ein, wier, hielendal, bank
• daalk, krekt, sakrekt, oar paad, oere
• goed, manljuskeamer, let, folle, min, aansen, wol

Ik lês de tekst 'Ekskurzje' foar. Mar myn tekst is krekt even oars as jim tekst. Set in streekje ûnder de wurden dy't oars binne yn dyn tekst.

De tekst giet oer twa jonges dy't op skoalreiske sille. Se hawwe yn de bus in stoer petear oer famkes. 

Ekskurzje

Au! Hy kriget in dúst fan Jan-Piter. ‘Hee jong, gek! Wat dochst no? Ik wie al heal yn ’e sûs.’ ‘Aukje sit wer te sjen…’

Sybe docht ien each in hiel ein iepen. Hy gluorket tusken ’e eachteisters troch. Duvel! It is ek noch wier! It moaie famke sit hielendal omkeard op har bank en docht krekt oft se wat om har hinne sit te sjen. Mar har eagen rêste krekt wat te faak op him…

‘Hmm…it sil wol. Lit my no mar gewurde. Daalk bin’we der follybal en dan ha ’k noch mar krekt bysliept. Ik bin striemin op ’e bealch.’

‘Us freon Grimbaerd sei sakrekt noch troch de mikrofoan dat it ferkear fierderop hielendal fêstsit en dat de sjauffeur in oar paad besykje sil. It koe wol in oere langer duorje.’

‘Moatst yn sa’n stêd ek mei de metro reizgje, oars duorret it in ivichheid. Mar dat fyn ik hjoed allinne mar goed. Trusten.’

‘Ien ding noch…’ ‘Mmmmjaaa?’ ‘Dû bist der fan ’e jûn dochs wol by?’ ‘Op ’e manljuskeamer? Ja fansels? Wat dan?’ ‘Omdat ik al begûn te tinken datst ien fan dy mytsjes wiest dy’t fannacht sa nedich let op ’e koai wolle, omdat se net oer te folle sliep kinne. Of net oer te min drank fansels. It is mar krekt hoe’t je it besjogge…’

‘Ah, man, jou dy ôf. Ik sil dy aansen omseamje. Of nee: ik stjoer dy werom nei Sytske. Dan kin sy it foar my dwaan!’

‘Dream dû mar lekker fierder, jong. En dream mar moai fan Aukje. O nee, ik bedoel fan Anneke fansels.’

Mar Sybe heart it noch mar heal. En hy dreamt yndie.

Mar wol fan Anneke…

Opdracht 3 Frysk - Nederlânsk

Yn de tekst 'Ekskurzje' steane skean printe wurden. 

Set dizze wurden oer nei it Nederlânsk.

Vertaaltips:

1. Bekijk eerst het woord in de context. 
2. Gebruik de woordenlijst in je lesboek. 
3. Zoek het woord op bij 'Sykje' op www.Frysker.nl. 

Jou oan dat kursisten opdracht 3, 4 en 5 meitsje kinne.

Opdracht 4 wurdskat

Set de tsjinstellingen op in rychje.

Antwurden: 

1. net - wol
2. betiid - let
3. heal - hiel
4. iepen - ticht
5. fierderop - tichtby
6. striemin - poerbêst
7. aansen - no

Opdracht 5 lûdop lêze

Antwurden:

1. Lit my gewurde! rôp it jonkje lilk.
2. Ik hie fannacht in prachtige dream.
3. Lit de ferve mar lizze, ik haw it noch nedich.
4. Myn freon en ik sille op stap.
5. Witsto de rûte nei ús fakânsjehúske?
6. Moarns stiet it ferkear dêr altyd fêst.
7. Fansels meisto moarn delkomme!
8. Kom mar tusken tsienen en alven.

Folje de ûntbrekkende wurden yn. 

Lês de sinnen yn twatallen oan elkaar foar. 

Wês taret op in klassikale foarlêsbeurt.

Beurt krigen mar wol kursist net foarlêze? Jou dan de beurt oan ien út dyn groep.

Is it al tiid foar skoft?

Grammatika

immen de tiid fan 'e dei sizze

In het Fries iemand groeten doe je zo:

goedemorgen = "moarn" / "goemoarn"

goedendag = "goeie"

goedenavond = "jûn" / "goejûn"

goedenacht = "nacht" / "goenacht"

tot morgen = "oant moarn"

tot ziens = "oant sjen"

Opdracht 6 yn petear

Ik lês de konversaasje 'Op it reisburo' foar.

Kombinearje de Fryske en Nederlânske sinnen.

Tip: begjin mei it oersetten fan de wichtichste wurden.

Antwurden:

• 1.c    2.k    3.l      4.a     5.g    6.j    
• 7.i    8.d    9.e    10.b    11.f    12.h

Klok op it provinsjehûs yn Ljouwert.

Hoe let is it?

Denk bij het klokkijken goed om de -en achter het cijfer als er een voorzetsel voor staat (foar, oer, nei) en ha 'healwei'. Denk ook om de afwijkende vormen bij tien voor half en tien over half.

ien oere	één uur	tweintich foar sân en	tien over half zeven
twa oere	twee uur	tweintich foar acht en	tien over half acht
healwei ien en	half één	tweintich oer njoggen en	tien voor half tien
healwei twa en	half twee	tweintich oer tsien en	tien voor half elf
kertier foar trij en	kwart voor drie	tsien foar alv en	tien voor elf
kertier foar fjouwer en	kwart voor vier	tsien oer tolv en	tien over twaalf
kertier oer fiv en	kwart over vijf	fiif foar healwei ...	vijf voor half ...
kertier oer seiz en	kwart over zes	fiif oer healwei ...	vijf over half ...

Hoe let is it?
Skriuw Frysk.

Hoe let is it?
Skriuw Frysk.

Hoe let is it?
Skriuw Frysk.

Hoe let is it?
Skriuw Frysk.

Hoe let is it?
Skriuw Frysk.

Hoe let is it?
Skriuw Frysk.

Opdracht 8 Wurdskat

1. Ik lês de tekst 'Reisfolder' foar. Lês mei en folje de ûntbrekkende wurden yn.
2. Ik lês de tekst nochris foar. Lês mei en kontrolearje de antwurden.

Lês net te fluch foar.

It giet by dizze oefening net om de stavering, it jout dus neat as de kursisten de wurdsjes fonetysk opskriuwe.

Ta beslút

Mei fakânsje

It ferhaal komt werom by opdracht 12 en 13 fan diel B.

It foarlêzen duorret likernôch fiif minuten.

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

Opdracht A, B en C = 3x20 minuten.

A = opdracht 9, 10 en 11

B = opdracht 12 en 13

C = opdracht 14 en 15

 

Foar wa't no noch syn nocht net hat

Ekstra oefeningen = opdracht 16 en 17

Ferjit net dyn lochboek by te hâlden.

Sjoch op 

www.edufrysk.nl

* harkje nei de teksten

* kompjûter sjocht dyn wurk nei

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten. Antwurden steane achter yn it boek. Tink om it ynfoljen fan it lochboek.

De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is.

Neigesetsje

Sjoch ris goed om dy hinne. 

Sjochsto ek "Frysk op 'e dyk?"

https://www.praatmarfrysk.nl/frysk-op-e-dyk/