4V Middeleeuwen, module 2, les 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Module 2, Cultuur

2.3 Middeleeuwse kunst

LessonUp zonder mobieltjes

Basilica di san Francesco

De herinnering aan de Heilige Franciscus van Assisi ‘levend gehouden’ in het werk van de frescoschilder Giotto die met zijn leerlingen vanaf 1290 vijf jaar werkte aan een reeks fresco's. 

De heilige

Op één van die fresco’s staat afgebeeld hoe Franciscus (als heilige herkenbaar aan het aureool om zijn hoofd) de vogels een preek geeft.

De kathedraal van Chartres

• veel gebruik van lichtsymboliek
• koor naar het oosten, (in het oosten komt het licht op, wordt het licht 'geboren') 
• Jezus = het Licht, is in het oosten geboren
• westkant, waar de zon ondergaat, staat symbool voor het einde der tijden, het Laatste Oordeel

Het Laatste Oordeel

• Christus zou bij het Laatste Oordeel van alle al gestorvenen en van de nog levenden definitief bepalen wie naar de hemel zou gaan en wie niet. 

Jezus en de vier evangelisten 

• In het midden, centrum, staat Jezus omringd door de vier evangelisten
• De vaste symbolen voor de evangelisten: Matteüs (mens), Marcus (leeuw), Lucas (stier), Johannes (adelaar).
• Aan de noordkant, beelden uit het OT, toen was Jezus er nog niet.

De Marskramer van Jheronimus Bosch

uitleg filmpje beginnen op 0:52

www.avrotros.nl

centraal staat de marskramer, een symbolische figuur. Hij stelt de berouwvolle zondaar voor.

De hond met stekelband staat voor de duivel, de man is ooit door de hond gebeten, zie het verbonden linkerbeen. Hij is dus ooit bezweken voor duivelse verleidingen.

Hij draagt een slof en een schoen. De slof staat voor armzaligheid en zonden. De schoen beschermt tegen de zonden.

De zwaarte van de zonden draagt hij symbolisch met zich mee, de zware korf op zijn rug.

Met de stok houdt hij de duivelse hond op afstand.

De man kijkt over zijn schouder naar wat achter hem ligt: de zonde, het gebouw is een bordeel.

Het kattenvel op de mars staat symbool voor een (voormalige) hoerenloper.

In zijn linkerhand een hoed, hij is 'voorhoedich', dat staat voor wijs en oplettend.

De marskramer op dit schilderij stelt symbolisch de zondige mens voor. De mens die moet kiezen tussen twee wegen: het kwade, makkelijke en zondige leven en het goede maar niet altijd eenvoudige leven omdat er duivelse verleidingen zijn.

In de boom staan de twee wegen symbolisch weergegeven -> de dikke tak staat voor de brede, gemakkelijk begaanbare weg van de zonde -> de dunne tak voor de smalle, maar goede weg van het juiste leven.

De marskramer leert de middeleeuwer over het leven.

De schilder, Jheronimus Bosch, was een moralist voor zijn publiek. Zijn werk spoorde mensen aan om de goede weg te volgen. In zijn andere werken schetst hij onder andere heel uitvoerig taferelen uit de hel.

Tapijt van Bayeux

• Wandtapijt met daarop de aanloop naar de Slag bij Hastings afgebeeld.
• Het tapijt van Bayeux wordt beschouwd als een van de belangrijkste middeleeuwse kunstschatten ter wereld