Aanleiding en oorzaken WO I

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

3.1  Je eigen volk en je eigen land

Lesdoelen

• Je kunt het verschil tussen oorzaak en aanleiding uitleggen
• Je kunt 6 verschillende oorzaken voor het uitbreken van WOI noemen
• Je kunt de aanleiding voor WOI noemen

Veelvolkeren staten

• De veelvolkerenstaten hebben allemaal dezelfde problemen: 
• 1. Teveel volkeren —> géén eenheidsgevoel 
• 2. Nauwelijks industrie 
• 3. Grote ongelijkheid tussen arm en rijk 
• 4. Landen denken een grootmacht te zijn 

Veelvolkeren staten: Oostenrijk-Hongarije

• Keizer Franz Jozef van Oostenrijk is ook koning van Hongarije (1867) 
• Gevolg: ontstaan van de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije 
• Probleem: de volken in Oostenrijk-Hongarije worden steeds nationalistischer —> Hongaren, Kroaten, Serven, Tsjechen…  

Veelvolkeren staten: Ottomaanse Rijk

• Het Ottomaanse Rijk is aan het vervallen: de ‘Oude man van Europa’ 
• Op de Balkan roepen steeds meer landen de onafhankelijkheid uit: Griekenland, Bulgarije, Roemenië 
• Gevolg: OH ziet kansen om meer gebieden op de Balkan te veroveren 

Veelvolkeren staten: Rusland

• Rusland ziet de Balkan als zijn achtertuin en wil hier meer macht krijgen 
• Gevolg: Rusland steunt de volkeren tegen het Ottomaanse Rijk —> zonder de Ottomanen kan Rusland naar de Middellandse Zee 
• Groeiende invloed Oostenrijk-Hongarije baart Rusland zorgen 

Wat is het verschil tussen een oorzaak en een aanleiding?

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

• 1. Bondgenootschappen 
• Duitse eenwording (1871) heeft Europese landen nerveus gemaakt 
• Gevolg: landen sluiten bondgenootschappen —> als één land wordt aangevallen, steunen de bondgenoten hem 
• Triple Alliantie (Centralen): Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië 
• Triple Entente (Geallieerden): Frankrijk, Engeland, Rusland 

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

• 2. Groeiende internationale spanningen 
• a. Engeland - Duitsland: Duitse vlootopbouw zorgt voor gevaar Britse overheersing op zee 
• b. Frankrijk -Duitsland: Frankrijk wil wraak voor de verloren oorlog van 1870
• c. Balkanoorlogen (1912): spanningen tussen Rusland en OH groeien over invloed op de Balkan  

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

• 3. Nationalisme
  
• Europese landen willen laten zien dat ze de beste zijn
• Waar kan dat beter dan op het slagveld?

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

• 4. Modern imperialisme
• Landen willen hun macht uitbreiden in Azië en Afrika
• Vooral Duitsland voelt zich achtergesteld
  --> pas één land sinds 1871

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

• 5. Zin in oorlog --> militarisme en wapenwedloop
• Overheden en bevolking staan te popelen om ten strijde te trekken  
• Frankrijk: wraak voor 1870 
• Veelvolkerenstaten: bewijzen er nog steeds bij te horen 
• Duitsland: minderwaardigheidscomplex keizer Wilhelm II 

Waarom voelde vooral de Centralen zich bedreigd? Gebruik de bron

Aanleiding oorlog

• 28 juni 1914: kroonprins Franz Ferdinand van O-H wordt vermoord in Sarajevo door Servische nationalisten  
• O-H vermoed complot Servië: eist volledige toegang tot Servië voor onderzoek 
• Servië weigert: steun van Rusland 
• Duitsland geeft O-H een ‘carte-blanche’: mag alles doen met steun van Duitsland 

Domino effect

• Rusland en Servië mobiliseren 
• 1 augustus 1914: Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland
• —> 2 dagen later aan Frankrijk 
• Duitsland valt het neutrale België binnen: Engeland verklaart de oorlog  
• Drie dagen later verklaart OH de oorlog aan Rusland…