§5.1 Circulatiesystemen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Circulatiesystemen

Herhaling domein Aarde

Stralingsbalans

Stralingsbalans:

In- en uitstraling zonlicht

Afhankelijk van:

• dichtheid van het wolkendek
• breedteligging
• lengte dag en zonnestand

in dynamisch evenwicht

-> versterkt broeikaseffect

Aarde straalt meer langgolvige straling uit dan dat het aan kortgolvige straling ontvangt. 

-> broeikaseffect weerkaatst langgolvige straling

Verdeling warmte

• Grote verschillen tussen instraling.
  
• Verdeling warmte door wind en zeestromen.
  

Atmosfeer

De luchtlaag rond de aarde.

Opgebouwd uit: N2, O2, H2O, broeikasgassen en vaste deeltjes. 

-> Broeikasgassen

-> Atmosferische circulatie

Atmosferische circulatie

= mondiale luchtcirculatie

Wet van Buijs Ballot?

Hoe zat dat ook alweer? 

Stencil

Hoge- en Lagedrukgebieden

Wind

luchtstroom langs aardoppervlak. 

Gaat harder als de isobaren dicht bij elkaar liggen. 

polen (hoge druk) -> evenaar (lage druk)

Corioliseffect

 

Corioliseffect

NH: rechts

ZH: links

nl.wikipedia.org

Atmosferische circulatie

Wet van Buijs Ballot:

1. lucht stroom van hoge druk naar lage druk
   
2. De wind heeft een afbuiging door het corioliseffect

NH -> rechts, ZH -> links

Kou- en warmtefront

Moesson?

Passaten en moessons

Passaat: wind tussen 30 graden en evenaar

Moesson: omgebogen passaat

Oceanische circulatie: zeestromen

Thermohaliene circulatie

ENSO

ENSO: El Niño - Southern Oscillation

El Niño: oceanische deel

Southern Oscillation: atmosferische deel

Southern Oscillation

Zuidelijke oscillatie: voortdurende verandering van het luchtdrukverschil tussen Indonesië en Peru

Normale situatie: 

Lagedrukgebied boven Darwin, hogedrukgebied boven Tahiti.

Noordoostpassaat en Zuidoostpassaat.

Overheersende windrichting: O -> W

Index positief = normale situatie, Index negatief = SO

La Niña

Oostelijke wind -> zeestroom van Peru naar Indonesië

Kust Peru: opwellend koud diepzeewater

-> koelt lucht af

-> hogedrukgebied boven Peru

Indonesië en Australië: aanvoer warm water

-> warmt lucht op

-> Sterker lagedrukgebied -> veel neerslag

Versterke situatie: La Niña, grotere drukverschillen met sterkere stromingen en passaten. 

Southern Oscillation

Veranderde situatie:

• Lagedrukgebied boven Darwin wordt heel zwak, dus er is niet echt lage druk (weinig verschil).
  
• Sterker lagedrukgebied boven Tahiti.
• Passaten verzwakken of verdwijnen
• Kans op een westenwind.  
  

El Niño

Normale systeem/La Niña draait om.

Drukverschillen minderen, passaten verzwakken/verdwijnen

Ergste geval: omdraaien windrichting. 

Westenwind -> westelijke zeestroom.

Peru: geen opwellen koud water, geen visvangst, neerslag leidt tot overstromingen. 

Indonesië: weinig neerslag, bosbranden.